तापमान बदलात केळी बाग संरक्षण

केळी सल्ला

1. सध्या दिवस व रात्रीच्या तापमानातील तफावतीमुळे केळी बागेवर परिणाम दिसून येत आहे. तापमान कमी असल्याकारणाने केळी पिकाच्या मुळ्यांची अन्नद्रव्य शोषून घेण्याची क्रिया मंदावते. त्यामुळे झाडांना अन्नद्रव्यांचा पुरवठा पुरेशा प्रमाणात उपलब्ध होत नाही. याचा परिणाम म्हणजे झाडे पिवळी पडू लागतात. उपाय म्हणून थंडीच्या काळात प्रमुख अन्नद्रव्यांचा तत्काळ पुरवठा होण्यासाठी केळी बागेत 19ः19ः19 (20 ग्रॅम प्रती 10 लिटर पाणी) या विद्राव्य खताची फवारणी करावी.
2. बागांची सर्वसाधारण स्वच्छता राखावी. बागेतील तणांचे प्रमाण तुलनात्मकरित्या कमी असले, तरी बागा निंदणी, कुळवणी करून स्वच्छ ठेवाव्यात.
3. मुख्य खोडालगत येणारी पिल्ले धारदार विळीने जमिनीलगत दर 2-3 आठवड्यांनी कापावीत.
4. कांदेबाग केळीस लागवडीनंतर 120 दिवसांनी प्रतिझाड 82 ग्रॅम युरिया खताची मात्रा खोली करून द्यावी. बैलजोडीच्या साह्याने आंतरमशागत करून वाफ्यातील जमीन भुसभुशीत ठेवावी. झाडांना मातीने आधार द्यावा.
5. मृगबाग केळी बागेस लागवडीनंतर 255 दिवसांनी प्रतिझाड 36 ग्रॅम युरिया, 83 ग्रॅम म्युरेट ऑफ पोटॅशची मात्रा द्यावी. या महिन्यात मृगबाग केळी निसवण्यास सुरवात होईल. अशा निसवलेल्या घडातील पूर्ण फण्या उमलल्यानंतर त्याचे केळ फूल कापून बागेबाहेर नेऊन नष्ट करावे.
6. केळी फणीवरील केळपत्री अलगद काढावी. फुलकीड व लालकोळीच्या नियंत्रणासाठी घडावर फिप्रोनिल (5 एससी) 15 मि.लि. प्रति 10 लिटर पाण्यात मिसळून फवारणी करावी. पहिली फवारणी शेवटचे पान निघाल्यावर किंवा निसवतेवेळी आणि दुसरी फवारणी त्यानंतर सात दिवसांनी करावी. द्रावणात चांगल्या दर्जाचा 10 मि.लि. सर्फेक्‍टंट मिसळावा.
7. केळी फळाची गुणवत्ता वाढविण्यासाठी घडांवर 50 ग्रॅम पोटॅशियम डाय हायड्रोजन फॉस्फेट अधिक 100 ग्रॅम युरिया प्रतिदहा लिटर पाण्यात मिसळून फवारणी करावी.
8. निर्यातयोग्य केळी मिळण्यासाठी घडावर 6 ते 8 फण्या ठेवून घडाची विरळणी करावी. घडाचे व घडदांड्याचे संरक्षण होण्यासाठी घडावर 2 ते 6 टक्के सच्छिद्रता असलेल्या 75 ते 100 गेज आकाराच्या पांढऱ्या सच्छिद्र प्लॅस्टिक पिशव्यांनी घड झाकावा. पिशवीचे वरील तोंड दांड्याला बांधावे, तर खालील तोंड मोकळे सोडावे.
9. पीक अवस्थेनुसार व जमिनीच्या मगदुराप्रमाणे पाणीपुरवठा करावा. शक्‍यतो रात्रीच्या वेळेस पाणी द्यावे.

करपा रोगाचा प्रादुर्भाव

1. सध्याचे हवामान करपा रोगवाढीस अनुकूल आहे. ढगाळ हवामान, अनियमित पाऊस, हवेतील आर्द्रता व तापमान हे घटक केळी करपा वाढीसाठी पूरक आहेत. नवीन लागवड, कांदेबाग लागवड व कापणीवरील मृगबागेमध्ये करपा रोगाचे प्रमाण वाढलेले आहे. करपा रोगाच्या नियंत्रणासाठी पुढीलप्रमाणे उपाययोजना करावी.
2. बागेतील करपा रोगग्रस्त पाने किंवा पानाचा रोगग्रस्त काढावा. बागेबाहेर नेऊन नष्ट करावेत. करपा रोग नियंत्रणासाठी कार्बेन्डाझिम 10 ग्रॅम किंवा 10 मि.लि. प्रॉपिकोनॅझॉल प्रति 10 लिटर पाण्यात मिसळून फवारणी करावी. द्रावणात सर्फेक्‍टंट मिसळावा किंवा 5 मि.लि. प्रॉपिकोनॅझोल किंवा 5 ग्रॅम कार्बेन्डाझिम अधिक 100 मि.लि. मिनरल ऑईल प्रति 10 लिटर पाण्यात मिसळून 15 दिवसांच्या अंतराने 2 ते 3 वेळेस फवारणी करावी.
3. नवीन कांदेबागेत इर्विनिया रॉट या जीवाणूजन्य रोगाचा प्रादुर्भाव आढळल्यास पुढील द्रावणाची प्रतिझाड 250-400 मि.लि. या प्रमाणात आळवणी करावी. (200 लिटर पाणी, 600 मि.लि. क्‍लोरपायरीफॉस, 600 ग्रॅम कॉपर ऑक्‍झिक्‍लोराइड, 30 ग्रॅम स्ट्रेप्टोमायसिन).

संपर्क : 0257- 2250986
प्रा. एस. आर. परदेशी 
प्रा. एन. बी. शेख

केळी संशोधन केंद्र, जळगाव.

स्त्रोत: अग्रोवन