सध्या वातावरणातील तापमान कमी होत आहे. अशा थंड हवामानात तेलकट डाग आणि इतर रोगांचा प्रसार कमी प्रमाणात होतो किंवा होत नाही. याच परिस्थितीचा फायदा घेऊन सध्याच्या कालावधीत सामूहिक पद्धतीने डाळिंब बागायतदारांनी बागेत स्वच्छता मोहीम राबवून रोगट अवशेष जाळून नष्ट करावेत.
चालू हंगामात बऱ्याच डाळिंब बागांना भेटी दिल्यावर असे लक्षात आले आहे, की आंबेबहर संपलेल्या बऱ्याच बागा विश्रांतीच्या अवस्थेत तशाच सोडलेल्या आहेत. या बागांमध्ये तेलकट डाग रोग आणि इतर रोगांचा प्रादुर्भाव कमी- जास्त प्रमाणात आढळून येतो. या काळात बागेची फारशी काळजी शेतकरी घेत नसल्याचे दिसून येते.
बागेमध्ये रोगट फळे, पाने व इतर अवशेष पडलेले आहेत. झाडांच्या खाली तेलकट डाग रोगाच्या पानांचा सडा पडल्यासारखा दिसतो. बागेमध्ये तणेसुद्धा बऱ्यापैकी वाढलेली आहेत. यामुळे आर्द्रता वाढण्यास काहीशी मदत होते. डाळिंबाचा येणारा हंगाम यशस्वी होण्यासाठी सध्या बागेच्या विश्रांतीच्या काळात जास्त काळजी घेणे गरजेचे आहे, तसेच जी बाग फळांवर आहे त्या बागेमध्येसुद्धा रोग नियंत्रणाच्या दृष्टीने उपाय योजना कराव्यात.
सध्या हिवाळा सुरू झालेला आहे, वातावरणातील तापमान कमी होत आहे. अशा थंड हवामानात तेलकट डाग आणि इतर रोगांचा प्रसार कमी प्रमाणात होतो किंवा होत नाही, कारण थंड हवामानात जिवाणू आणि बुरशींची वाढ कमी प्रमाणात होते. नेमका याच परिस्थितीचा फायदा आपल्याला घ्यावयाचा आहे. येथून पुढे तापमान कमी होणार आहे, त्यामुळे सध्याच्या कालावधीत बागेत स्वच्छता मोहीम राबवून रोगट अवशेष जाळून नष्ट करावेत.
डाळिंब पिकाच्या तिन्ही हंगामांत तेलकट डाग व इतर बुरशीजन्य रोगांचे सर्वेक्षण केले असता असे दिसून आले, की या रोगांचा प्रादुर्भाव मृग बहराच्या वेळी (जून ते ऑक्टोबर महिन्यामध्ये) जास्त असतो, त्या खालोखाल आंबे बहरात (मार्च ते मे महिन्यापर्यंत) असतो. तेलकट डाग व इतर रोगांचा सर्वांत कमी प्रादुर्भाव हिवाळ्यात नोव्हेंबर ते फेब्रुवारी महिन्यांत म्हणजेच हस्त बहरात दिसून येतो. थंड हवामानात तेलकट डाग रोगाच्या जिवाणूंची संख्या त्यांच्या नैसर्गिक वेगाने वाढत नाही. या उलट जिवाणूंची संख्या दमट व उष्ण हवामानात व पावसाळी हवामानात खूप मोठ्या प्रमाणात वाढते.
1) डाळिंबावरील मावा व फुलकिडे या किडींचा प्रादुर्भाव वाढलेला आहे.
2) डाळिंबावरील तेलकट डाग व इतर बुरशीजन्य रोगांच्या नियंत्रणासाठी करावयाची उपाय योजना
3) डाळिंबाची नुकतीच लागवड झालेल्या बागेत करावयाची उपाय योजना
4) फळावर असलेल्या डाळिंब बागेत करावयाची उपाय योजना
5) बहर धरलेल्या डाळिंब बागेत करावयाची उपाय योजना
संपर्क - डॉ. रघुवंशी - 9405008801
(लेखक वनस्पती रोगशास्त्र विभाग, महात्मा फुले कृषी विद्यापीठ, राहुरी येथे कार्यरत आहेत.)
स्त्रोत: अग्रोवन
अंतिम सुधारित : 10/7/2020
कृषीमालाची एका देशातून दुसऱ्या देशात निर्यात होत अ...
अभ्यास, ज्ञान मिळवण्याची वृत्ती, जिद्द, चिकाटी आणि...
प्रगतिशील शेतकरी कुलदीप राजाराम राऊत यांनी विदर्भा...
डाळिंब पिकामध्ये बॅक्टेरिअल ब्लाइट, मर (फ्युजॅरिय...