विकसित होताहेत गव्हाच्या जाती

गुजरातमधील जुनागढ कृषी विद्यापीठाच्या गहू संशोधन केंद्राने प्रक्रिया उद्योगाच्या दृष्टीने गव्हाच्या जाती विकसित करण्यावर लक्ष केंद्रित केले आहे. सध्या या संशोधन केंद्रामध्ये वाढत्या तापमानाचा ताण सहन करणाऱ्या जातींच्या निर्मितीबाबत संशोधन सुरू आहे. या केंद्रातील संशोधनाबाबत अधिक माहिती देताना गहू तज्ज्ञ बी. ए. कुनादिया म्हणाले, की येत्या दोन वर्षांत आम्ही प्रक्रिया उद्योगाची मागणी लक्षात घेऊन ब्रेड, चपाती, मॅकारोनी आणि बिस्कीट निर्मितीसाठी जाती विकसित करणार आहोत.

गुजरातमधील सौराष्ट्र विभागात थंडीचा कालावधी इतर भागांपेक्षा कमी आहे, त्यामुळे या भागातील शेतकरी पावसाळा संपताच लगेच गव्हाच्या लागवडीस सुरवात करतात, त्यामुळे इतर भागांपेक्षा येथे ३० टक्‍क्‍यांनी उत्पादन कमी येते. शेतकऱ्यांची गरज लक्षात घेऊन कमी थंडीतही चांगले उत्पादन देणाऱ्या जातींच्या निर्मितीवर आम्ही भर दिला आहे. आमच्या संशोधन केंद्राने यापूर्वी तांबेरा प्रतिकारक आणि अधिक उत्पादन देणाऱ्या जाती विकसित केलेल्या आहेत.

क्षारप्रतिकारक गहू

ऑस्ट्रेलियातील शास्त्रज्ञांनी गव्हाची क्षार सहनशील सुधारित जात यापूर्वी विकसित केली आहे. ऑस्ट्रेलियातील कॉमनवेल्थ सायंटिफिक ऍण्ड रिसर्च ऑर्गनायझेशन (सीएसआयआरओ) या संस्थेतील प्लांट इंडस्ट्री रिसर्च विभागातील शास्त्रज्ञांचे हे संशोधन आहे. ट्रिटिकम मोनोकॉकम या जातीच्या गव्हातील क्षार सहनशीलतेसाठी कारणीभूत असलेली एनएएक्‍स १ आणि एनएएक्‍स २ ही दोन जनुके या प्रयोगात वेगळी करण्यात आली.

ड्युरम जातीच्या गव्हामध्ये ती टाकण्यात आली. मॉलिक्‍युलर मार्कर पद्धतीचा वापर त्यात करण्यात आला. या जनुकांमुळे सोडिअम या विषारी क्षाराच्या मुळापासून शेंड्याकडे होणाऱ्या वहनाला अडथळा आणला जातो. क्षारपड जमिनींमध्ये ही जात सध्याच्या जातींच्या तुलनेत २५ टक्के अधिक उत्पादन देते, असे आढळले आहे.

स्त्रोत: अग्रोवन