ऊर्टचा मेघ

जॅन हेडील ऊर्ट या डच खगोलशास्त्रज्ञाने अनेक धूमकेतूंच्या अभ्यासानंतर असा निष्कर्ष काढला की अनेक धूमकेतूंच्या कक्षा फारच लंबगोलाकृती आहेत. आपल्या कक्षेच्या सीमेजवळून ते सूर्याला फेरी मारून परत आपल्या कक्षेकडे परत जातात. साधारणपणे बहुतेक धूमकेतूंची कक्षा मोठी ही पृथ्वी-सूर्य यांच्या एक अंतरापेक्षा साधारण एक लाख खगोलीय एकक एवढी मोठी आहे. तसेच धूमकेतूंची सूर्यमालेमध्ये येणाची दिशा ठराविक नसून ते कोणत्याही मार्गाने सूर्यमालेमध्ये प्रवेश करतात. यावरून ऊर्ट या शास्त्रज्ञाने असा अंदाज वर्तविला की सूर्यमाले पासून साधारण ५००० ते १,००,००० खगोलीय एकक एवढ्या अंतरामध्ये बर्फ आणि धुळीचे गोळे असलेला प्रचंड ढग सूर्यमालेभोवती विखुरलेला असावा.

मंगळ आणि गुरू ग्रह मध्ये असलेल्या लघुग्रहांच्या तसेच नेप्च्यून ग्रहाच्या पुढे असलेल्या क्युपर बेल्ट सारख्या लघुग्रहांच्या पट्ट्याप्रमाणे या ऊर्टच्या मेघाची कक्षा गोलाकार पसरट प्रतलाची नसून हा मेघ सूर्यमालेभोवती सर्व बाजूंनी व्यापलेला आहे.

काही वेळेस अंतर्गत हालचालीमुळे तर काही वेळेस गुरुत्वाकर्षणामुळे ह्या बर्फ आणि धूळ व्यापीत मेघातील मोठे गोळे सूर्यमालेमध्ये खेचले जातात. सुरवातीला हे फक्त बर्फाचे आणि धुळीचे गोळे असतात परंतु जसजसे सूर्याजवळ येऊ लागतात तसतसे सूर्याच्या ऊर्जेमुळे त्यातील बर्फ आणि वायू वितळून मोकळे होतात व त्या गोळ्यांमागे शेपटी तयार होते. ज्यास आपण धूमकेतू म्हणतो.

शास्त्रज्ञांच्या मते ह्या ऊर्ट मेघातील सर्व गोळ्यांचे एकूण वस्तुमान जास्तीतजास्त साधारणा पृथ्वीच्या ४० पट असावे तर कमीतकमी १० पट असावे.

माहिती स्रोत: अवकाशवेध.कॉम