अपारंपरिक ऊर्जेमध्ये सौर ऊर्जेचे स्थान महत्त्वपूर्ण आहे. भारतासारख्या उष्ण कटिबंधीय देशात सूर्यप्रकाश मोठ्या प्रमाणात उपलब्ध आहे. शासनाने मोठ्या प्रमाणात अनुदान देऊनही सौर ऊर्जेच्या प्रसारामध्ये सुरवातीला लागणारे भांडवल हीच मुख्य अडचण ठरत आहे; मात्र अंतिमतः सौर ऊर्जा हा पर्यायच मानव जातीला परवडणारा ठरणार आहे, यात शंका नाही. सौर ऊर्जा तयार करण्यासाठी लागणाऱ्या साधनांवर होणारा खर्च आणि त्यापासून मिळणारी सेवा याचा ताळेबंद मांडला असता, सौर ऊर्जाच स्वस्त पडत असल्याचे मत मिशिगन तंत्र विद्यापीठातील विद्युत अभियांत्रिकी विभागातील संशोधक जोशूआ पिअर्स यांनी अभ्यासानंतर मांडले आहे.
अमेरिकेत वापरल्या जाणाऱ्या विजेच्या फक्त एक टक्का वीज सौर ऊर्जेपासून मिळते. अपारंपरिक ऊर्जेतील महत्त्वाची ऊर्जा असलेल्या सौर ऊर्जेचे आर्थिक गणित योग्य मांडल्यास ही ऊर्जा मुख्य स्रोत बनू शकतो. याबाबत पिअर्स आणि त्यांच्या क्वीन्स विद्यापीठातील सहकाऱ्यांनी अभ्यास केला आहे. सौर ऊर्जेसाठी वापरण्यात येणाऱ्या फोटोव्होल्टाईक यंत्रणा सध्या एका विशिष्ट टप्प्यावर असून, त्यापासून स्वस्त वीज उपलब्ध होऊ शकते. त्याचे कारण सांगताना पिअर्स म्हणाले, की सन 2009 पासून आतापर्यंत सौर यंत्रणेच्या किमतीत सुमारे 70 टक्केने घट झाली आहे. त्यातही फोटोव्होल्टाईक यंत्रणेच्या किमतीचा विचार केला असता, त्यात वापरल्या जाणाऱ्या घटकासह उभारणीचा खर्च, देखभालीचा खर्च अंतर्भूत असतो. हे सर्व खर्चाचे मुद्दे विभागानुसार बदलत असतात. आणखी एक गैरसमज असा आहे, की सौर ऊर्जेसाठीच्या यंत्रणेचे आयुष्य कमी असते; मात्र ही पॅनेल स्थिर इलेक्ट्रॉनिक घटक असून त्यात कोणतेही हलणारे घटक नसतात, त्यामुळे त्यांचे आयुष्य 30 वर्षापर्यंत असण्यास अडचण नाही.
सौर पॅनेलची ऊर्जा उत्पादकता एक टक्क्याने कमी होत जाते, असाही एक प्रवाद आहे; मात्र अभ्यासात ते प्रमाण 0.1 ते 0.2 एवढेच असल्याचे आढळले आहे, त्यामुळे उत्पादकता, होणारा खर्च आणि यंत्रणेपासून मिळणारी 30 वर्षांपर्यंत सेवा याचा पूर्ण विचार केला असता, सौर ऊर्जेची किंमत खूपच कमी पडते.
या अभ्यासात केलेल्या विश्लेषणानुसार सौर ऊर्जेपासून मिळवलेल्या विजेची किंमत ही एक डॉलर प्रति वॉट एवढी कमी पडते. हेच प्रमाण आधी झालेल्या विश्लेषणामध्ये अन्य संशोधकांनी दोन ते दहा डॉलरच्या दरम्यान दाखवले होते. तरीही सौर ऊर्जेच्या कमी प्रदूषणाचा व अन्य फायद्यांचा विचार पिअर्स यांनी या विश्लेषणात केलेला नाही.
स्त्रोत: अग्रोवन
अंतिम सुधारित : 10/7/2020