Accessibility options

रंग कंट्रास्ट
मजकूराचा आकार
मजकूर हायलाइट करा
झूम करा

Accessibility options

रंग कंट्रास्ट
मजकूराचा आकार
मजकूर हायलाइट करा
झूम करा
india_flag

Government of India



MeitY LogoVikaspedia
mr
mr

    Table of contents




  • Ratings (2.9)

पिकू

उघडा

Contributor  : राज्यस्तरीय मध्यवर्ती संस्था07/10/2020

Empower Your Reading with Vikas AI 

Skip the lengthy reading. Click on 'Summarize Content' for a brief summary powered by Vikas AI.

पिकू

या माशाचा समावेश सायप्रिनोडोंटिफॉर्मिस गणाच्या सायप्रिनोडोंटिडी मत्स्यकुलात करतात. अप्‍लोकाइलस लिनीअटस हे त्याचे शास्त्रीय नाव हे. तो ‘झिर’ या नावानेही ओळखत जातो. त्याची लांबी साधारणत: ८-१० सेंमी. असून जाडी हाताच्या करंगळीएवढी असते. हा मुख्यत: गोड्या पाण्यातील मासा आहे; परंतु थोड्या खार्‍या (मचूळ) पाण्यातही तो राहू शकतो. त्याच्या डोक्यावर प्रकाशात चमकणारा एक ठिपका असतो. त्यामुळे काही मच्छीमार त्याला ‘वरडोळ्या’ तर काही, त्याच्या पाण्याच्या पृष्ठभागावर शिकारीची वाट पाहत निश्चल राहण्याच्या सवयीमुळे ‘तरंग्या’ असेही म्हणतात. ‘टॉपमिनो’ असे त्याचे इंग्रजी नाव आहे. हा मासा लहान असला, तरी त्याचे खरे महत्व डासांच्या अळ्या खाण्याच्या त्याच्या पटाईतपणात आहे. पाण्याच्या पृष्ठभागावर फिरण्याच्या त्याच्या नेहमीच्या सवयीमुळे व डासांच्या अळ्या खाण्याच्या त्याच्या विशिष्ट आवडीमुळे अळ्यांच्या नाशाच्या कामी तो फार उपयोगी पडतो. अगदी उथळ पाण्यात जाण्याची सवय व मचूळ आणि थोड्या उष्णही पाण्यात शिरण्याची पात्रता त्याच्या ठिकाणी असल्यामुळे तलावांच्या सान्निध्यातिल किंवा नदीकाठच्या गावांच्या सार्वजनिक आरोग्याच्या व डासांचे नियंत्रण करण्याच्या दृष्टीने हा एक महत्वाचा मासा मानला जातो; त्याचा उपयोग मात्र योग्य रीतीने व्गावयास पाहिजे..

पिकू जातीचा नर मादीपेक्षा जास्त शोभिवंत असतो. त्याच्या अंगावर उभे काळे पट्टे असतात व खवल्यांवर बारीक लाल टिपके असतात. पक्ष (नर) रंगीत असतात. विशेषत: पुच्छपक्ष (शेपटीचा पर) तांबूस लालसर रंगाचा असतो. त्यामुळे हा घरगुती मत्स्यपात्रांत (काचेच्या पात्रात तयार केलेल्या जलजीवालयांत) ठेवण्यास उपयुक्त असतो. त्यासाठी त्याला सर्वत्र मागणी असते. मात्र त्याला काचपात्रातून बाहेर उडी मारण्याची सवय असल्यामुळे पात्रावर झाकण ठेवणे आवश्यक असते.

पिकू जलवनस्पतींत अंडी घालतो व ५-६ दिवसांत अंडी फुटून त्यांमधून पिले बाहेर पडतात.

.पॅचॅक्स, अ. ब्‍लॉकी व अ. डायी या पिकूच्या आणखी तीन जाती आहेत. यांचेही नर शोभिवंत असून ते मत्स्यालयात ठेवण्यास उपयुक्त आहेत.

 

कुलकर्णी, चं. वि.

स्त्रोत: मराठी विश्वकोश

Related Articles
ऊर्जा
सौर उर्जेच्या साथीने.. शेती पिकवू समृद्धीने

अमरावती जिल्ह्यात 49 सौर उर्जेवर आधारीत सौर कृषि पंप कार्यान्वित, अपांरपारिक उर्जेचा शेतीमध्ये वाढता वापर

ऊर्जा
पेंबा / पेकारी

हा लहान डुकरासारखा सस्तन प्राणी मूळचा अमेरिका खंडातील आहे. जॅव्हेलिना व कस्तुरी डुक्कर अशीही त्याला नावे आहेत. त्याचा समावेश समखुरी (आर्टिओडॅक्टिला) गणातील टायास्सुइडी कुलात होतो.

ऊर्जा
पिसू भुंगेरा

पिसू भुंगेरा : या कीटकाचा समावेश कोलिऑप्टेरा गणातील अ‍ॅल्टिसिडी व यूमोल्पिडी या कुलांत करतात. पिसूसारखा आकार व उडी मारण्याच्या पध्दतीमुळे या भुंगेऱ्यांना पिसू भुंगेरे हे नाव पडलेअसावे. हे भुंगेरे अत्यंत लहान, लंबवर्तुळाकार, बहिर्वक्र असतात.

ऊर्जा
पिसू

पिसू : सस्तन प्राण्यांच्या (उदा., कुत्रा, मांजर, उंदीर, माणूस इ.) व क्वचित पक्ष्यांच्या शरीरावर प्रौढावस्थेत बाह्य परजीवी (दुसऱ्या जीवावर उपजीविका करणारा) म्हणून राहणाऱ्या व त्यांचे रक्त शोषून घेणाऱ्या या कीटकाचा समावेश सायफनॅप्टेरा गणामध्ये होतो.

ऊर्जा
पाणी उपसण्याच्या सौर यंत्रणेवरील प्रश्न

पाणी उपसण्याच्या सौर यंत्रणेवरील वारंवार विचारले जाणारे प्रश्न

ऊर्जा
किंकानेला

किंकानेला : (खब्बर, कांखीना; हिं. बहापिलू; सं. पिलू; लॅ. सॅल्व्हॅडोरा ओलिऑइड्स; कुल – सॅल्व्हॅडोरेसी).

पिकू

Contributor : राज्यस्तरीय मध्यवर्ती संस्था07/10/2020


Empower Your Reading with Vikas AI 

Skip the lengthy reading. Click on 'Summarize Content' for a brief summary powered by Vikas AI.



Related Articles
ऊर्जा
सौर उर्जेच्या साथीने.. शेती पिकवू समृद्धीने

अमरावती जिल्ह्यात 49 सौर उर्जेवर आधारीत सौर कृषि पंप कार्यान्वित, अपांरपारिक उर्जेचा शेतीमध्ये वाढता वापर

ऊर्जा
पेंबा / पेकारी

हा लहान डुकरासारखा सस्तन प्राणी मूळचा अमेरिका खंडातील आहे. जॅव्हेलिना व कस्तुरी डुक्कर अशीही त्याला नावे आहेत. त्याचा समावेश समखुरी (आर्टिओडॅक्टिला) गणातील टायास्सुइडी कुलात होतो.

ऊर्जा
पिसू भुंगेरा

पिसू भुंगेरा : या कीटकाचा समावेश कोलिऑप्टेरा गणातील अ‍ॅल्टिसिडी व यूमोल्पिडी या कुलांत करतात. पिसूसारखा आकार व उडी मारण्याच्या पध्दतीमुळे या भुंगेऱ्यांना पिसू भुंगेरे हे नाव पडलेअसावे. हे भुंगेरे अत्यंत लहान, लंबवर्तुळाकार, बहिर्वक्र असतात.

ऊर्जा
पिसू

पिसू : सस्तन प्राण्यांच्या (उदा., कुत्रा, मांजर, उंदीर, माणूस इ.) व क्वचित पक्ष्यांच्या शरीरावर प्रौढावस्थेत बाह्य परजीवी (दुसऱ्या जीवावर उपजीविका करणारा) म्हणून राहणाऱ्या व त्यांचे रक्त शोषून घेणाऱ्या या कीटकाचा समावेश सायफनॅप्टेरा गणामध्ये होतो.

ऊर्जा
पाणी उपसण्याच्या सौर यंत्रणेवरील प्रश्न

पाणी उपसण्याच्या सौर यंत्रणेवरील वारंवार विचारले जाणारे प्रश्न

ऊर्जा
किंकानेला

किंकानेला : (खब्बर, कांखीना; हिं. बहापिलू; सं. पिलू; लॅ. सॅल्व्हॅडोरा ओलिऑइड्स; कुल – सॅल्व्हॅडोरेसी).

Lets Connect
Facebook
Instagram
LinkedIn
Twitter
WhatsApp
YouTube
MeitY
C-DAC
Digital India

Phone Icon

+91-7382053730

Email Icon

vikaspedia[at]cdac[dot]in

Copyright © C-DAC
vikasAi