অসমীয়া   বাংলা   बोड़ो   डोगरी   ગુજરાતી   ಕನ್ನಡ   كأشُر   कोंकणी   संथाली   মনিপুরি   नेपाली   ଓରିୟା   ਪੰਜਾਬੀ   संस्कृत   தமிழ்  తెలుగు   ردو

अळू

अळू

(हिं. आर्वी, काचालू; गु. अळवी; क. श्यामी, शावे, केसु; सं. कच्वी; इं. तारो, अ‍ॅरम, एलेफंट्स इयर; लॅ. कोलोकेशिया अँटिकोरम; कुल-अ‍ॅरॉइडी). ही ओषधीय  वनस्पती पाणथळ जागी भारतात सर्वत्र आढळते; शिवाय भाजीकरिता लागवडही करतात. ही मूळची आग्नेय आशियातील असून पुढे पॅसिफिक महासागरातील बेंटांत पसरली; उष्णकटिबंधात बहुतेक सर्वत्र, कंदातील पिठूळ गराकरिता पिकविली जाते. घनकंदापासून मोठी, छत्राकृती, अंडाकृती व तळाशी त्रिकोणी खाच असलेली पाने येतात. देठ भक्कम व तळाशी खोबणीसारखा (आवरक); पुष्पबंध  स्थूलकणिश अ‍ॅरॉइडी  कुलात वर्णिल्याप्रमाणे व त्यावर फिकट पिवळा, नावेसारखा व टोकदार महाछद; कणिशाच्या दांड्यावर सर्वांत खाली स्त्री-पुष्पे, मध्ये वंध्य-पुष्पे व त्यावरच्या भागावर पुं.-पुष्पे; फुलात केसरदले ३–५; किंजपुटात एक कप्पा असून बीजके ५; मृदुफळे लहान असतात. देठ व पानांच्या शिरा जांभळट असलेली जाती ‘काळे’ अळू व ते भाग हिरवे असलेली जाती ‘पांढरे’ अळू असे दोन प्रकार पिकवितात. देठाचा रस रक्तस्तंभक, उत्तेजक व चर्मरक्तकर (कातडी लाल करणारा); कंदाचा रस चाईवर लावतात; कंद व पाने खाद्य असून भाजीकरिता वापरतात [आर्वी-२].

अळूच्या जुन्या पिकाचे गड्डे डिसेंबरमध्येकाढून बेण्यासाठी थंड जागी नीट साठवून ठेवतात. अळूकरिता कसदार, निचऱ्याची जमीन चांगली. जमीन नांगरून भरपूर खत घालून कुळवून ३·६ X १·८ मीटरचे वाफे करतात. काढून ठेवलेले गड्डे वाफ्यांत फेब्रुवारी-मार्च महिन्यांत प्रत्येकी ४० प्रमाणे लावून पाणी देतात. अळूला पाणी फार लागते. सांडपाण्यावर ते चांगले पोसते. लागणीपासून तीन महिन्यांत पानांची पहिली कापणी; नंतर पुढे दर चौथ्या दिवशी कापणी करतात. हेक्टरामधून वर्षाला ८,०००–१०,००० किग्रॅ. अळूची पाने मिळतात.

रोग : अळूच्या पानांवर फायटॉफ्थोरा कोलोकेशी  या कवकामुळे तांबूस काळसर डाग पडतात. पावसाळ्यात रोगाचे प्रमाण जास्त आढळते. आर्द्रता वाढल्याने देठावर व गड्ड्यावरही रोग पसरतो. यासाठी रोगमुक्त गड्डे लावतात. तसेच रोगास आळा बसण्यासाठी रेझीनयुक्त साबण, ३ : ३ : ५०० कसाच्या बोडों मिश्रणात मिसळून फवारा मारतात.

लेखक :  य. स.कुलकर्णी, प्र. भ. वैद्य, ह. चिं.पाटील

माहिती स्रोत : मराठी विश्वकोश

अंतिम सुधारित : 10/7/2020



© C–DAC.All content appearing on the vikaspedia portal is through collaborative effort of vikaspedia and its partners.We encourage you to use and share the content in a respectful and fair manner. Please leave all source links intact and adhere to applicable copyright and intellectual property guidelines and laws.
English to Hindi Transliterate