অসমীয়া   বাংলা   बोड़ो   डोगरी   ગુજરાતી   ಕನ್ನಡ   كأشُر   कोंकणी   संथाली   মনিপুরি   नेपाली   ଓରିୟା   ਪੰਜਾਬੀ   संस्कृत   தமிழ்  తెలుగు   ردو

कॅरिकेसी

कॅरिकेसी

कॅरिकेसी

पपई-पिपीतक कुल). आवृतबीज (बंदिस्त बीज असलेल्या) वनस्पतींपैकी (द्विदलिकित वर्गातील) परायटेलीझ गणात या वनस्पति-कुलाचा समावेश होतो; हचिन्सन यांच्या मते या कुलाचा अंतर्भाव कुकर्विटेलीझ गणात व्हावा. पपईसारखी वनस्पती यात प्रमुख असल्याने पपई कुल म्हणतात. यात एकूण चार वंश व सु. पन्नास जाती आहेत.

त्या मुख्यतः अमेरिकेच्या उष्ण भागात व आफ्रिकेत आढळतात. भारतात पपईचा प्रसार खूपच झाला आहे.

या कुलातील वनस्पती क्षुपे (झुडपे) व वृक्ष आहेत; बहुधा शाखा फार थोड्या किंवा नसतात; पांढरा चीक व लांब देठाची, मोठी, साधी, अखंड किंवा खंडित कडा असलेली, एकांतरित (एकाआड एक) पाने असतात; खोड मऊ व नाजूक, सरळ, क्वचित वेढे देत चढणारे किंवा काटेरी; फुले एकलिंगी, एकत्र किंवा विभक्त झाडांवर किंवा द्विलिंगी अरसमात्र, अवकिंज, बहुधा फुलोऱ्यावर येतात. संदले चार-पाच, सुटी किंवा बहुधा जुळलेली; प्रदले तशीच; एकाच जातीतील दोन भिन्नलिंगी फुलांत कधीकधी फरक असतात.

केसरदलांची बहुधा पाचांची दोन मंडले, पण स्त्री-पुष्पात वंध्य केसर अथवा क्वचित त्यांचा पूर्ण अभाव. किंजदले पाच, जुळलेली; किंजपुटात एक अथवा क्वचित पाच कप्पा; पुं-पुष्पात वंध्य किंजदले किंवा त्यांचा पूर्ण अभाव [→ फूल]; बीजके तटलग्‍न. मृदुफळ मोठे व अनेक बीजी; बी बहुधा सपुष्क (विकासावस्थेतील बीजातील गर्भाच्या पोषणास मदत करणारा पेशीसमूह असलेले), गुळगुळीत किंवा खरबरीत व काटेरी.

या कुलाचे पॅसिलोरेसी, कुकर्बिटेसी, बिग्नोनिएसी, मोरिंगेसी इ. कुलांशी काही लक्षणांत साम्य असल्याने जवळचे नाते आहे.

 

लेखक: व. ग. घवघवे

स्त्रोत: मराठी विश्वकोश

अंतिम सुधारित : 7/7/2019



© C–DAC.All content appearing on the vikaspedia portal is through collaborative effort of vikaspedia and its partners.We encourage you to use and share the content in a respectful and fair manner. Please leave all source links intact and adhere to applicable copyright and intellectual property guidelines and laws.
English to Hindi Transliterate