फळबागेसाठी ठिबक सिंचन

फळबागेसाठी ठिबक सिंचन करताना नियोजन कसे करावे?

ठिबक सिंचन संच बसविताना संपूर्ण वाढलेल्या झाडांची पाण्याची गरज विचारात घेऊनच लॅटरल व ड्रीपर्सची संख्या, उपमुख्य नळीची आखणी इत्यादी करणे आवश्‍यक आहे.

इनलाईन ठिबक सिंचन पद्धत :

ओळीतील झाडांचे अंतर कमी असल्यास ही पद्धत वापरली जाते. यामध्ये दोन ड्रीपर्समधील अंतर जमिनीचा प्रकार किंवा जमिनीत पाणी कसे पसरते, यानुसार 40 ते 75 सें.मी.पर्यंत निवडावे. इनलाईन ठिबक लॅटरलमध्ये ड्रीपर्स लॅटरलच्या आतमध्ये असल्यामुळे हे ड्रीपर्स निघून पडण्याची शक्‍यताच नाही; मात्र या पद्धतीमध्ये ड्रीपर्स बंद पडल्यास उघडून स्वच्छ करण्याची सोय नसते, त्यामुळे त्यांना क्‍लोरिन किंवा आम्ल प्रक्रियेद्वारे स्वच्छ करता येते.

अ) एकेरी किंवा दुहेरी लॅटरल पद्धत :

काही शेतकरी ओळींतील अंतर जास्त ठेवून, प्रत्येक ओळीत झाडांतील अंतर कमी ठेवून लागवड करतात, त्यामुळे अशा लागवडीसाठी इनलाईन ठिबक पद्धतीतील एकेरी किंवा दुहेरी लॅटरल मांडणी योग्य; मात्र सुरवातीच्या काळात जेव्हा झाडांचा विस्तार कमी असतो, त्या वेळी झाडांतील रिकाम्या क्षेत्रातसुद्धा पाणी दिले जाते.

ब) रिंग पद्धत :

इनलाईन ठिबक पद्धतीचा वापर रिंग प्रकारच्या मांडणीमध्ये सर्वांत योग्य असतो. यामध्ये प्रत्येक झाडास त्याच्या मुळांच्या परिघाप्रमाणे इनलाईन लॅटरलची रिंग करून मुळांचा विस्तार व्यापला जातो. एका ओळीतील सर्व झाडांच्या अशा रिंग उपमुख्य नळीपर्यंत साध्या (बिनछिद्राच्या) लॅटरलने जोडल्या जातात. या पद्धतीने पाण्याचा ओलावा समान रीतीने पूर्ण परिघामध्ये पसरला जातो, तसेच लॅटरल गुंडाळताना दोन रिंगमधील जोडणीची नळी तेवढीच काढून झाडाच्या आळ्यामध्ये ठेवता येते. यामुळे लॅटरल गुंडाळताना किंवा पसरविताना होणारे नुकसान टाळता येते.

स्त्रोत: अग्रोवन