पिकांवरील कीड नियंत्रण
पिकांवरील कीड नियंत्रण
हरभऱ्यावरील घाटे अळी व व्यवस्थापन याची माहिती
हे आपल्या देशाचे राष्ट्रीय फळ असून जगातील जवळपास १११ देशांमध्ये आंबा हे पीक घेतले जाते. जगाच्या एकूण आंबा उत्पादनापैकी ४३ टक्के आंबा उत्पादन एकट्या भारत देशात होते.
तुडतुड्याची पिल्ले आणि प्रौढ मोहोराच्या वेळी कळ्या आणि फुलांमधून रस शोषण करतात, त्यामुळे कळ्या, फुले चिमटतात, गळून पडतात.
केळी - सिगाटोका करपा - - या रोगाच्या नियंत्रणासाठी रोगग्रस्त पाने काढून नष्ट करावीत.
तापमानवाढ आणि आर्द्रतेत घट झाल्यास उसावरील खोडकिडीचा प्रादुर्भाव वाढत जातो. जे शेतकरी हलक्‍या जमिनीत उसाची लागण करतात.
निसर्गाला समजून घेऊन वेळोवेळी शेत निरीक्षण करीत राहणे व त्यानुसार कीड नियंत्रणाचे विविध उपाय योजले तर अनावश्‍यक फवारण्या व त्यावरील खर्चात बचत होते.
महाराष्ट्राध्ये साधारणतः ४० लाख हेक्टर क्षेत्रावर कापूस पिकाची लागवड करण्यात येते.
कपाशी पिकावर अणुजीवी करपा, दहिया, पानावरील विविध बुरशीमुळे येणारे ठिपके, मूळकूज/ खोडकूज, आकस्मिक मर या रोगांचा प्रादुर्भाव प्रामुख्याने दिसून येतो.
करपा : वनस्पतींची कोवळी पाने, फुले व नवीन वाढणारे अंकुर यांवर वाढणार्‍या कवक,सूक्ष्मजंतू व व्हायरस यांमुळे होणार्‍या रोगांनी ते भाग सुकतात.
या पिकांवर भुरी, केवडा व मर हे रोग आणि नागअळी, फुलकिडे व फळमाशी या किडींचे वेळीच नियंत्रण आवश्‍यक आहे.
यंदा राज्यात पावसाचे प्रमाण कमी झाल्यामुळे कांदापिकाची लागवडही कमी क्षेत्रावर झाली. त्यामुळे शेतक-यांनी उत्पादित कांद्याला मोठ्या प्रमाणावर घेतले जाते.
काकडवर्गीय पिकांवर मावा, तुडतुडे आणि पांढरी माशी या रस शोषणाऱ्या किड़ी तसेच फळमाशी, पाने खाणारे लाल भुगेरे, ठिंपक्याचे भुगेरे, ब्रिस्टल बीटल आणि लाल कोळी या प्रमुख किंडींचा प्रादुर्भाव होताना दिसून येतो.
काणी रोग : बहुतांशी तृणधान्यांच्या कणसांवर दाण्याऐवजी कवकांची बीजाणुफळे अथवा स्वतंत्र रीत्या काळी भुकटी आढळल्यास`काणी रोग' पउला असे म्हणतात.
पुणे जिल्ह्यात कांतिलाल रणदिवे यांनी सेंद्रिय शेतीत आपली ओळख तयार केली आहे. आपल्या सुमारे साडेनऊ एकरांत ते शंभर टक्के सेंद्रिय शेती करतात.
हवामानबदलाच्या समस्येमुळे किडी-रोगांच्या समस्या वाढल्या आहेत, साहजिकच कीडनाशकांचा वापर व त्यावरील खर्च वाढला आहे.
युरोपीय देशांना द्राक्ष निर्यातीकरिता बागायतदारांनी खालील बाबींची पूर्तता व नियोजन करणे आवश्‍यक आहे.
वनस्पतींची पाने, शिरा व शिरांमधील भाग पिवळा, हिरवट पिवळा अगर केवड्यासारखा पिवळा आढळल्यास त्यांवर केवडा रोग पडला असे म्हणतात.
गव्हावर प्रामुख्याने तांबेरा (गेरवा) काजळी किंवा कानी करपा, मर, मुळकुज, खोडकुज आणि कर्नाल बंट या रोगाचा प्रादुर्भाव होत असतो.
हा आजार अतितीव्र स्वरूपाचा असून, जनावरांना रोगाची लक्षण दिसतात न दिसतात तोपर्यंत तडकाफडकी ती मरून पडतात. म्हणूनच याला फाशी म्हणतात.
जमीन हे पीकवाढीचे माध्यम आहे. आपल्या सर्वांची उपजीविका ज्या जमिनीवर अवलंबून असते, त्या जमिनीची स्थिती सुधारणे आता फार आवश्‍यक झाले आहे.
ज्वारी पिकावरील कीड नियंत्रण याची माहिती येथे देण्यात आली आहे.
ट्रायकोग्रामा मित्र कीटक जीवनक्रम
सध्याच्या काळात डाळिंबावर तेलकट डाग, मर ,फळ पोखरणारी अळी, रस शोषणाऱ्या पतंगाचादेखील प्रादुर्भाव दिसून आला आहे.
तुरीवरील शेंगा पोखरणाऱ्या किडी व त्यांचे व्यवस्थापन याबद्दलची माहिती
द्राक्षबागेमध्ये करपा, भुरी, केवडा, तांबेरा या रोगांसोबतच मिली बग व खोडकिडा या किडीचा प्रादुर्भाव वाढत असतो.
नारळ बागेत किडींबरोबरच रोगांचाही प्रादुर्भाव होत असतो त्यासंबंधीची कारणे, लक्षणे आणि उपाययोजना याबाबत सविस्त माहिती येथे देण्यात येत आहे.
ढगाळ वातावरणामुळे रेशीम कीटकांवर उझी माशी या उपद्रवी किडीचा प्रादुर्भाव मोठ्या प्रमाणात होतो. साधारणपणे जून ते जानेवारी या महिन्यांत उझी माशीचा मोठ्या प्रमाणात प्रादुर्भाव दिसून येतो.
रातनकाळी मानवाने शेती करणे सुरू केल्यापासून मनुष्य आणि किंडी
हि किडींची गुरुकिल्ली पिक संरक्षण व सर्वेक्षण केंद्र, किटक शास्त्र विभाग, डा. पं. दे. कृ. वि., अकोला यांनी तयार केली आहे.
"टॉस्पो'व्यतिरिक्त भाजीपाला पिकांवरील काही महत्त्वाचे विषाणूजन्य रोग याबाबतची माहिती येथे दिलेली आहे.
