आंब्याच्या मोहोरावरील तुडतुडे

तुडतुड्याची पिल्ले आणि प्रौढ मोहोराच्या वेळी कळ्या आणि फुलांमधून रस शोषण करतात, त्यामुळे कळ्या, फुले चिमटतात, गळून पडतात. तुडतुडे आपल्या शरीरातून चिकट गोड पदार्थ बाहेर सोडतात. तो मोहोरावर पडतो. त्यावर काळ्या बुरशीची वाढ होऊन मोहोर काळा पडतो. परिणामी फळधारणा कमी होऊन उत्पन्नात घट येते. हे लक्षात घेऊन वेळीच तुडतुड्याचे नियंत्रण करावे.

तुडतुडे ही आंब्याच्या मोहोरावर येणारी महत्त्वाची कीड आहे. तुडतुड्यांचा प्रादुर्भाव कमी-जास्त वर्षभर दिसून येत असला तरी मोहोर येण्याचे वेळी म्हणजे फेब्रुवारी ते मार्च दरम्यान जास्त प्रमाणात असतो.

मोहोर नसताना तुडतुडे पानावर जगतात. आंब्याच्या दाट बागा आणि निचरा होत नसलेल्या जमिनी यामुळे तुडतुड्यांचा प्रादुर्भाव वाढतो. त्यामुळे मोहोर येण्याच्या दरम्यान तुडतुड्यांचे निरीक्षण करून वेळीच उपाययोजना करणे गरजेचे आहे.

तुडतुडे अंडी पेशीमध्ये घालतात. नुकतीच अंड्यातून निघालेली पिल्ले, रंगाने पांढुरकी असून, पुढे ती पिवळी, हिरवट पिवळी आणि शेवटी हिरवट करड्या रंगाची होतात. प्रौढ तुडतुड्यांना पंख असतात. ही कीड आकाराने लहान व पाचरीच्या आकाराची असते. चालताना तिरपे चालणे ही तुडतुड्यांची प्रमुख ओळख आहे.

पिल्ले आणि प्रौढ तुडतुडे मोहोराच्या वेळी कळ्या आणि फुलांमधून रस शोषण करतात, त्यामुळे कळ्या, फुले चिमटतात व गळून पडतात. या शिवाय तुडतुडे आपल्या शरीरातून चिकट-गोड पदार्थ बाहेर सोडतात.

तो मोहोरावर पडतो व त्यावर काळ्या बुरशीची वाढ होऊन तो काळा पडतो. परिणामी फळधारणा कमी होऊन उत्पन्नात घट येते.

प्रादुर्भाव

साधारणपणे हिवाळा सुरू होताना, तसेच झाडावर मोहोर आल्यावर तुडतुड्यांची प्रौढ मादी कळ्या, फुले व कोवळी पाने यांच्या पेशीमध्ये जानेवारी ते मार्च या दरम्यान एक-एक करून 100 ते 200 अंडी घालते.

चार ते सात दिवसांत अंड्यातून पिल्ले बाहेर पडतात. ही पिल्ले चार ते पाच अवस्था पूर्ण करून 10 ते 12 दिवसांत प्रौढ स्वरूप धारण करतात. जानेवारी ते एप्रिल दरम्यान तुडतुडे सक्रिय असतात.

इतर वेळी प्रादुर्भाव कमी राहात असून, ते कोवळ्या पानातून रस शोषण करतात. साधारणतः थंड हवामानात अंडी घालण्याची प्रक्रिया जास्त असते. प्रौढ तुडतुडे काही काळ निष्क्रिय असतात, अशावेळी ते झाडाच्या खाच खळग्यात बसलेले असतात.

संपर्क : 0724-2258050
कीटकशास्त्र विभाग, डॉ. पंजाबराव देशमुख कृषी विद्यापीठ, अकोला
02358- 282415 (विस्तार क्र. 256)
कीटकशास्त्र विभाग, कृषी महाविद्यालय, दापोली.

स्त्रोत: अग्रोवन