राज्यातील शेतकऱ्यांसाठी परदेशी अभ्यासदौरे

जगात मुक्त अर्थव्यवस्थेचे वारे वाहू लागले आहेत. राज्यातील शेतकऱ्यांनी उत्पादन वाढीबरोबरच उत्पादकता, शेतीमालाचा दर्जा, कृषी प्रक्रिया, कृषी उत्पादनाचे ग्रेडिंग, प्रतवारी, साठवणूक, पॅकेजिंग व ब्रॅंड विकसित करून शेतीमालाचे यशस्वी विपणन करणे यावर भर देण्याची आवश्‍यकता आहे. यासाठी शेतकऱ्यांना जगातील उत्कृष्ट नवीन तंत्रज्ञानाची ओळख होणे, तसेच ते प्रत्यक्ष पाहणे आवश्‍यक आहे. यादृष्टीने राज्यातील शेतकऱ्यांचे शासनाच्या कृषी विभागामार्फत परदेशात अभ्यास दौरे आयोजित करण्यात येतात.

अभ्यास दौऱ्यात भेटी आयोजित करण्यात येणारे देश

हॉलंड, जर्मनी, फ्रान्स, स्वित्झर्लंड, ऑस्ट्रिया, स्पेन, व्हिएतनाम, मलेशिया, थायलंड, इस्राईल, न्यूझीलंड, ऑस्ट्रेलिया इत्यादी.

1. अभ्यास दौऱ्याचा कालावधी : 10 ते 15 दिवस.
2. एका अभ्यास दौऱ्यात सहभागी होणाऱ्या शेतकऱ्यांची संख्या : 40 ते 50.
3. अभ्यास दौऱ्यासोबत शासकीय प्रतिनिधी : कृषी विभागाचा अधिकारी व कृषी विद्यापीठातील शास्त्रज्ञ.
4. दौरा आयोजित करणारी कंपनी : खासगी कंपन्यांच्या सहकार्याने या अभ्यास दौऱ्यांचे आयोजन केले जाते.
5. देय अनुदान : शासनाकडून शेतकऱ्यांना 50 टक्के किंवा जास्तीत जास्त 100,000 रुपये यापैकी जे कमी असेल ते अनुदान देय आहे.

अभ्यास दौऱ्यात शेतकरी निवडीचे निकष

1) शेतकऱ्याने स्वतःच्या पारपत्रावर असलेल्या नाव आणि पत्त्यासह अर्ज करावा. अभ्यास दौऱ्याकरिता जाणारा लाभार्थी हा स्वतः शेतकरी असावा. स्वतःच्या नावे असलेला 7/12 व 8-अ उताऱ्याची चालू वर्षातील प्रत सोबत जोडावी. शेतकऱ्याने उत्पन्नाचे मुख्य साधन शेती आहे हे स्वसाक्षांकित करावे.

शेतकऱ्याची निवड

1. कृषी क्षेत्रातील उत्कृष्ट कामगिरीबाबत पुरस्कार प्राप्त शेतकऱ्यांना प्राधान्य.
2. शेतकरी हा प्रयोगशील असावा, कृषी विभागाच्या विविध कार्यक्रमांत शेतकऱ्यांना प्राधान्याने सहभाग द्यावा.
3. शेतकरी शक्‍यतो "आत्मा', तसेच इतर कार्यक्रमांतर्गत स्थापन करण्यात येत असलेल्या गटाचा सदस्य असावा व त्याने गट शेती / समूह शेतीद्वारे आपल्या शेतीचा विकास केलेला असावा.
4. शेतकऱ्याने "उत्पादक ते ग्राहक' या संकल्पनेद्वारे उत्पादन, काढणीपश्‍चात तंत्रज्ञान, मूल्यवर्धन व विक्री व्यवस्था याद्वारे मूल्यवर्धित साखळीमध्ये सहभाग घेतलेला असावा.
5. अनुसूचित जाती/जमातीमधील शेतकरी, महिला शेतकरी, कृषी विद्यापीठाच्या पदवी/ पदवीधारक शेतकऱ्यांना प्राधान्य देण्यात यावे.
6. शेतकऱ्याचे वय वर्ष 21 ते 62 या दरम्यान असावे, त्यासाठी पुरावा म्हणून जन्मदाखला किंवा तत्सम प्रमाणपत्र सोबत जोडावे.
7. शेतकरी शासकीय, निमशासकीय संस्थेत नोकरीत नसावा.
8. शेतकरी वैध पारपत्रधारक असावा.
9. शेतकऱ्याने यापूर्वी शासकीय अर्थसाह्याने विदेश दौरा केलेला नसावा.
10. शेतकऱ्यास परदेश अभ्यास दौऱ्यास जाण्यापूर्वी कोणत्याही प्रकारच्या संसर्गजन्य रोगाची लागण झालेली नसावी.

संपर्क : अधिक माहितीसाठी शेतकऱ्यांनी संबंधित तालुका कृषी अधिकारी किंवा आपल्या जिल्ह्यातील संबंधित कंपनीकडे संपर्क साधावा.

श्री. विनयकुमार आवटे, अधिक्षक कृषी अधिकारी, पुणे विभाग

स्त्रोत: अग्रोवन