विद्यार्थ्यासाठ...
विज्ञानाची पुस्...
सूक्ष्मजीवशास्त...
विज्ञान
जैवविविधता
अर्थशास्त्र
अवकाश विज्ञान
भरणी नक्षत्र
समुद्राची भरती ...
मघा नक्षत्र
तारकासमुहांची य...
चंद्र
ताऱ्यांचे विश्व...
तारकासमूह
रेवती नक्षत्र
विशाखा नक्षत्र
धनिष्ठा नक्षत्र...
सूर्यानंतरच्या ...
ऊर्टचा मेघ
पूर्वाषाढा-उत्त...
उल्का वर्षावाचे...
प्रकाशवर्ष
पृथ्वी ग्रह
पूर्वाभाद्रपदा-...
नेप्च्यून
अवकाश नकाशा
युरेनस
खगोलीय शब्द सुच...
विश्वाची निर्मि...
राशी
मेसियर वस्तू
अवकाश निरीक्षणा...
खगोलसंस्थांची य...
अधिक्रमण
ग्रहांचे आकारमा...
दीर्घिका आणि वि...
पुष्य नक्षत्र
महत्त्वाच्या जो...
बुध
अनुराधा नक्षत्र...
मृगशीर्ष नक्षत्...
पूर्वा फाल्गुनी...
खगोलशास्त्रावरी...
उत्तरायण आणि दक...
खगोलशास्त्रावरी...
महत्त्वाच्या रु...
शनी
सापेक्षता सिद्ध...
कृष्णविवर - आका...
आश्लेषा नक्षत्र...
अवकाशस्थ वस्तूब...
१२ राशी
सूर्य
नक्षत्र ओळख
आकाश आणि अवकाश
ग्रहण
पंचांग
नक्षत्रांची याद...
हस्त नक्षत्र
ग्रह युती
ध्रुवतारा
रोहिणी नक्षत्र
चित्रा नक्षत्र
अरोरा - प्रकाशा...
सूर्यावरील काळे...
वक्रगती
पुनर्वसू नक्षत्...
अवकाश निरीक्षण
ज्येष्ठा नक्षत्...
ध्रुवता-याचा श...
विश्वाची व्याप्...
अवकाशातील तारे
स्वाती नक्षत्र
धूमकेतूची ओळख
श्रवण नक्षत्र
लघुग्रहांचा पट्...
उल्का
अश्विनी नक्षत्र...
क्युपर बेल्ट
मूळ नक्षत्र
धूमकेतू
शुक्र
मंगळ ग्रह
रात्रीच्या वेळी...
शततारका नक्षत्र...
कृत्तिका नक्षत्...
आपली आकाशगंगा
तारकासमुहांचे आ...
ब्लु मून - निळा...
कथा, कविता व गा...
पक्षी
भारतीय इतिहास
शिष्यवृत्त्या आ...
शालेय अभ्यासक्र...
वनस्पतीशास्त्र
एकदिशकारक
आयोनियन बेटे
मांडू
ईडिपस गंड
कॅरोटिनॉइडे
नागरिक शास्त्र
मेंदू विकार आणि...
जागतिक इतिहास
फ्रांस्वा मांसा...
भूगोल
भाषा
समाजशास्त्र
सण आणि उत्सव
परस्पर-संवाद सा...
गणित व सांख्यिक...
कला
कुरव
इंग्रजी भाषा
संस्कृत - व्या...
कॅलोमेल
राज्यशास्त्र
प्राणीशास्त्र
ईजिप्शियन भाषा
पुरातत्वशास्त्र
प्रसिध्द व्यक्त...
खेळांचे विविध प...
सामान्य ज्ञान व...
3030 एकलव्य STE...
महाविद्यालये, ...
शिक्षण संबंधीत ...
ई-मेधा
शिक्षणाचा अधिका...
धोरणे आणि योजना
करिअर मार्गदर्श...
साहित्याविषयी स...
पीएम ई-विद्या
संसाधन लिंक
राज्य वैद्यकीय ...
ई - पुस्तके
नॅशनल इन्स्टिट्...
नॅशनल कौन्सिल फ...
आंतरविद्याशाखीय...
शिक्षकांसाठी दा...
इतर माहिती
ऑटोमेटेड परमनंट...
शिक्षणातील यशोग...
आपले जग
किलबिल विभाग
व्यवसाय मार्गदर...
माहिती तंत्रज्ञ...
चालू घडामोडी
आपला महाराष्ट्र
अतुल्य भारत ले...
आपला भारत
SpaDeX मिशन
Skip the lengthy reading. Click on 'Summarize Content' for a brief summary powered by Vikas AI.
२७ नक्षत्राची सुरुवात अश्विनी नक्षत्राने होते. आपण जरी वर्षाची सुरुवात जानेवारी १ तारखेपासून करीत असलो तरी आपल्या भारतीय संस्कृतीमध्ये अश्विनी नक्षत्रापासून नवीन वर्षास आरंभ होतो. आपण या नक्षत्रास प्रथम नक्षत्र मानतो. सूर्याचा या नक्षत्रामध्ये प्रवेश म्हणजे नूतन वर्षारंभ होय.
या नक्षत्राचा समावेश मेष राशीमध्ये होतो. एकूण १२ राशीमध्ये मेष राशी देखिल आपण प्रथम रास म्हणून मानतो.
आकाशात तीन ठळक तारकांचा समूह मिळून ही रास तयार होते. आपणास या तारकांचा विशालकोन तयार झालेला आढळतो. या तीन तारकांशिवाय आणखी काही तारे या नक्षत्रात आढळतात. परंतु ते सारेच मंदतेज आहेत.
या नक्षत्रा संबंधीची एक सुंदर वेदकालीन कथा आपल्या येथे आढळते. मधुविद्या (मृताला जीवदान देणारी विद्या अशी कल्पना असावी) दधिची ऋषींना येते असे. अश्विनीकुमार हे देवतांचे वैद्य. तर अश्विनीकुमार यांना दधिची कडून ही विद्या शिकावयाची होती. पण इंद्राला ते नको होते. दधिचीला इंद्राने भीती घातली की अश्विनीला ही विद्या शिकविल्यास दधिचीचा शिरच्छेद करण्यात येईल. त्यामुळे अश्विनीकुमार यांनी अशी योजना आखली की दधिचींनी आधीच आपला शिरच्छेद करावा. व त्यास घोड्याचे डोके लावून घ्यावे. म्हणजे इंद्राने दधिचींचा शिरच्छेद केला तर पुन्हा त्यांना त्यांचे डोके लावण्यात येईल व ठरल्याप्रमाणे दधिचींचे मूळ डोके त्यांना परत लावण्यात आले. बहुदा अश्विनीकुमार या नावावरून पुढे या नक्षत्राचे नाव अश्विनी ठेवण्यात आले असावे.
आपण ज्या प्रमाणे या नक्षत्राचा समावेश मेष राशीमध्ये करतो. मेष म्हणजे मेंढा, त्याच प्रमाणे पाश्चात्यांनी देखिल या तारकासमुहास ऐरीस (मेंढा) हेच नाव दिले आहे. ग्रीक पुराणामध्ये या मेंढ्यासंबंधी एक कथा आढळते.
थेबिसचा राजा अस्थमस याला फ्रिक्सर आणि हेले ही दोन मुले होती. पण या मुलांची सावत्र आई इनो त्यांना फार जाच करी. देवांचा दूत मर्क्युरी याला एक दिवस कळले की इनो आपल्या दोन्ही सावत्र मुलांना ठार मारणार आहे. तेव्हा मर्क्युरीने एक सोनेरी केसांचा मेंढा या दोन्ही मुलांना वाचविण्यासाठी पाठविला. दोन्ही मुलांना घेऊन हा मेंढा आकाशात उडाला पण वाटेत येणार्या एका समुद्रावरून जाताना हेलेच्या हाताची पकड सुटली व तो समुद्रात कोसळला (हे ठिकाण म्हणजे दादा नेल्सची समुद्र धुनी. अजूनही ते ठिकाण हेलिस्पॉट म्हणून ओळखले जाते.) फ्रिक्सर मात्र काळ्या समुद्राच्या किनारी सुखरूप उतरला. आपल्या सुटकेसाठी देवाचे आभार म्हणून तो मेंढा त्याने देवाला बळी दिला व त्याची सोनेरी लोकर तिथल्या राज्याला भेट दिली. ही ग्रीक पुराणकथा अजूनही फार प्रसिद्ध आहे.
खरेतर 'वसंतसंपात' बिंदू (आयनिकवृत्त व खगोलीय विषुववृत्त यांना जोडणारे स्थान) ज्या राशीमध्ये असेल ती पहिली रास अथवा ज्या नक्षत्रास असेल ते नक्षत्र प्रथम मानावे. साधारणात ज्यावेळेस कलगणनेस सुरुवात झाली त्याकाळी 'वसंतसंपात' बिंदू अश्विनी नक्षत्रामध्ये म्हणजेच मेष राशीमध्ये होता. परंतु पृथ्वीच्या परांचन गतीमुळे हा बिंदू सरकत-सरकत सध्या रेवती नक्षत्रामध्ये (मीन राशीमध्ये) आला आहे. म्हणजे नक्षत्र गणना रेवती नक्षत्रा पासून करावयास हवी. पण काही कारणांमुळे हा बदल करावयाचा राहून गेला. म्हणून अश्विनी नक्षत्र व मेष राशीचा अग्रक्रम कायम राहिला.
माहिती स्रोत: अवकाशवेध.कॉम
Skip the lengthy reading. Click on 'Summarize Content' for a brief summary powered by Vikas AI.