विद्यार्थ्यासाठ...
विज्ञानाची पुस्...
सूक्ष्मजीवशास्त...
विज्ञान
जैवविविधता
अर्थशास्त्र
अवकाश विज्ञान
भरणी नक्षत्र
समुद्राची भरती ...
मघा नक्षत्र
तारकासमुहांची य...
चंद्र
ताऱ्यांचे विश्व...
तारकासमूह
रेवती नक्षत्र
विशाखा नक्षत्र
धनिष्ठा नक्षत्र...
सूर्यानंतरच्या ...
ऊर्टचा मेघ
पूर्वाषाढा-उत्त...
उल्का वर्षावाचे...
प्रकाशवर्ष
पृथ्वी ग्रह
पूर्वाभाद्रपदा-...
नेप्च्यून
अवकाश नकाशा
युरेनस
खगोलीय शब्द सुच...
विश्वाची निर्मि...
राशी
मेसियर वस्तू
अवकाश निरीक्षणा...
खगोलसंस्थांची य...
अधिक्रमण
ग्रहांचे आकारमा...
दीर्घिका आणि वि...
पुष्य नक्षत्र
महत्त्वाच्या जो...
बुध
अनुराधा नक्षत्र...
मृगशीर्ष नक्षत्...
पूर्वा फाल्गुनी...
खगोलशास्त्रावरी...
उत्तरायण आणि दक...
खगोलशास्त्रावरी...
महत्त्वाच्या रु...
शनी
सापेक्षता सिद्ध...
कृष्णविवर - आका...
आश्लेषा नक्षत्र...
अवकाशस्थ वस्तूब...
१२ राशी
सूर्य
नक्षत्र ओळख
आकाश आणि अवकाश
ग्रहण
पंचांग
नक्षत्रांची याद...
हस्त नक्षत्र
ग्रह युती
ध्रुवतारा
रोहिणी नक्षत्र
चित्रा नक्षत्र
अरोरा - प्रकाशा...
सूर्यावरील काळे...
वक्रगती
पुनर्वसू नक्षत्...
अवकाश निरीक्षण
ज्येष्ठा नक्षत्...
ध्रुवता-याचा श...
विश्वाची व्याप्...
अवकाशातील तारे
स्वाती नक्षत्र
धूमकेतूची ओळख
श्रवण नक्षत्र
लघुग्रहांचा पट्...
उल्का
अश्विनी नक्षत्र...
क्युपर बेल्ट
मूळ नक्षत्र
धूमकेतू
शुक्र
मंगळ ग्रह
रात्रीच्या वेळी...
शततारका नक्षत्र...
कृत्तिका नक्षत्...
आपली आकाशगंगा
तारकासमुहांचे आ...
ब्लु मून - निळा...
कथा, कविता व गा...
पक्षी
भारतीय इतिहास
शिष्यवृत्त्या आ...
शालेय अभ्यासक्र...
वनस्पतीशास्त्र
एकदिशकारक
आयोनियन बेटे
मांडू
ईडिपस गंड
कॅरोटिनॉइडे
नागरिक शास्त्र
मेंदू विकार आणि...
जागतिक इतिहास
फ्रांस्वा मांसा...
भूगोल
भाषा
समाजशास्त्र
सण आणि उत्सव
परस्पर-संवाद सा...
गणित व सांख्यिक...
कला
कुरव
इंग्रजी भाषा
संस्कृत - व्या...
कॅलोमेल
राज्यशास्त्र
प्राणीशास्त्र
ईजिप्शियन भाषा
पुरातत्वशास्त्र
प्रसिध्द व्यक्त...
खेळांचे विविध प...
सामान्य ज्ञान व...
3030 एकलव्य STE...
महाविद्यालये, ...
शिक्षण संबंधीत ...
ई-मेधा
शिक्षणाचा अधिका...
धोरणे आणि योजना
करिअर मार्गदर्श...
साहित्याविषयी स...
पीएम ई-विद्या
संसाधन लिंक
राज्य वैद्यकीय ...
ई - पुस्तके
नॅशनल इन्स्टिट्...
नॅशनल कौन्सिल फ...
आंतरविद्याशाखीय...
शिक्षकांसाठी दा...
इतर माहिती
ऑटोमेटेड परमनंट...
शिक्षणातील यशोग...
आपले जग
किलबिल विभाग
व्यवसाय मार्गदर...
माहिती तंत्रज्ञ...
चालू घडामोडी
आपला महाराष्ट्र
अतुल्य भारत ले...
आपला भारत
SpaDeX मिशन
लांबलचक वाचन वगळा. विकास AI द्वारा समर्थित संक्षिप्त सारांशासाठी 'सामग्री सारांशित करा' वर क्लिक करा.
विश्व किती मोठे आहे? हे कोडे अजूनतरी मानवाला उलगडलेले नाही, म्हणूनच विश्वाची व्याप्ती सांगताना अनंत हा शब्द जोडला जातो. ज्याला अंत नाही असा अनंत. परंतू निसर्ग नियमांमध्ये प्रत्येकाला मर्यादा आहेत, कोणतीही वस्तू आपली मर्यादा ओलांडू शकत नाही. मग हाच नियम बहूदा विश्वाला देखिल लागू होत असावा.
एका विशिष्ट मर्यादेपर्यंत मानव आपल्या डोळ्यांनी विश्वातील अंतराळामध्ये पसरलेल्या गोष्टी पाहू शकतो. तर दुर्बिणीच्या मदतीने मानवाने आपल्या मर्यादा वाढविल्या आहेत व तो त्यापुढील अधिक गोष्टी पाहत आहे. अशावेळेस असे दिसून येते की मानवाने त्याच्या मर्यादा कितीही वाढविल्या तरी विश्व हे अजूनही पूढे अनंत असल्याचे दिसून येते.
मूळात मर्यादेची संकल्पनाच बदलून ती विश्वासाठी अमर्याद असल्याचे भासते.
विश्व मोजण्यासाठी आपल्याला प्रथम आपल्या आकाराचा देखिल विचार करायला हवा. जसे सूईच्या टोकावर लाखोंच्या संख्येने राहू शकतील इतक्या सुक्ष्म आकाराच्या 'अमिबाला' पृथ्वीचा व्यास कसा मोजता येईल? जर हेच समिकरण विश्वासाठी घेतल्यास बहूदा आपला आकार अमिबापेक्षाही कितीतरी पटीने लहान होईल. अशावेळेस विश्वाचा आकार आपल्यासाठी अनंतच मानायला हवा.
शास्त्रज्ञांच्या मते विश्वाची व्याप्ती सतत वाढता आहे. म्हणजेच स्थिर भासणारे विश्व प्रसरण पावत आहे हा निष्कर्ष शास्त्रज्ञांनी लावला आहे. याचाच अर्थ, मुळात अमर्याद असणार्या विश्वाची व्याप्ती जर सध्या आपण मोजू शकत नाही तर भविष्यामध्ये तर हे कधिही शक्य होणार नाही. साहाजिकच आकारमानुसार एखाद्या विराट गोष्टीमध्ये होणार्या बदलाचा वेगही प्रचंड असतो.
मग असा प्रश्न निर्माण होतो कि जर शक्य होणार नसेल तर मग हा व्याप्ती मोजण्याचा व्यर्थ प्रयत्न तरी का करावा?
या प्रश्नाचे उत्तर तितकेसे कठीण नाही, शक्य नसलेल्या गोष्टी शोधतानाच इतर माहित नसलेल्या अनेक गोष्टींचा उलगडा होतो. विश्वाची व्याप्ती मोजण्यासाठी केलेल्या प्रयत्नांमूळे शास्त्रज्ञांना विश्वातील इतर अनेक गोष्टींची माहिती मिळाली आहे. न जाणो भविष्यामध्ये ह्याच इतर महत्त्वाच्या माहितीद्वारे मानवाला निदान विश्वाच्या निर्मितीचे गुढ शोधता येईल.
एका शोधासाठी केलेले प्रयत्न भविष्यामध्ये कितीतरी प्रश्नांची उत्तरे देईल हे नक्की.
लेखक: सचिन पिळणकर
माहिती स्रोत: अवकाशवेध.कॉम
आनंद विष्णु बिवलकर
4/10/2020, 1:14:24 AM
जुनी पंचांगे उपलब्ध होतील का ?
लांबलचक वाचन वगळा. विकास AI द्वारा समर्थित संक्षिप्त सारांशासाठी 'सामग्री सारांशित करा' वर क्लिक करा.