অসমীয়া   বাংলা   बोड़ो   डोगरी   ગુજરાતી   ಕನ್ನಡ   كأشُر   कोंकणी   संथाली   মনিপুরি   नेपाली   ଓରିୟା   ਪੰਜਾਬੀ   संस्कृत   தமிழ்  తెలుగు   ردو

विज्ञान

विज्ञान

  • अनुकिरणोत्सार
  • तांत्रिकदृष्ट्या कोणताही खाद्यपदार्थ थोडा अणुकिरणोत्सरी असतोच सर्व अन्न पदार्थात कार्बन हे मूलद्रव्य असतेच.

  • अन्न शिजवून खायला लागल्यानंतर माणूस बुद्धिमान झाला.
  • माणूस सोडून दुसरा कोणताच प्राणी अन्न शिजवून खात नाही.

  • अपिवनस्पति
  • स्वसामर्थ्यावर पूर्णपणे न वाढता दुसऱ्‍या आधारभूत वनस्पतीवर वाढणाऱ्‍या पण आपले अन्न-पाणी आश्रय-वनस्पतीच्या शरीरातून न घेता किंवा मुळांच्या द्वारे जमिनीतून न शोषता स्वतंत्रपणे ते मिळवून जीवनक्रम चालविणाऱ्‍या वनस्पतीस हे नाव दिले जाते.

  • अभियांत्रिकीचा जागतिक इतिहास
  • यंत्र म्हणजे एका प्रकारच्या ऊर्जेचे दुसर्‍या प्रकारच्या ऊर्जेत रुपांतर करणारे साधन, खास करून रुपांतरीत ऊर्जेद्वारे यांत्रिक कार्य करून देणारे साधन.

  • अल्कलॉइड
  • अनेक सजीवांत नैसर्गिक रीत्या तयार होणारी नायट्रोजनयुक्त व रासायनिक दृष्ट्या आम्लारीधर्मी संयुगे. निसर्गत: अल्कलॉइडे प्रामुख्याने वनस्पतींमध्ये आढळतात.

  • आंतरदेहगुही संघ ( Coelenterata )
  • अपृष्ठवंशी प्राण्यांचा एक संघ. या संघात सु. ९,००० जाती आहेत. हे प्राणी बहुपेशीय आणि द्विस्तरी असतात. त्यांचे शरीर पेशींच्या बाह्यस्तर आणि अंत:स्तर यांनी बनलेले असते. शरीरामध्ये जठरवाहिनीगुहा अथवा आंतरगुहा अथवा आंतरदेहगुहा असते. ही गुहा म्हणजे पोकळी.

  • आपण किती जीवांना पोसतो ?
  • आपण किती जिवांना पोसतो?या प्रश्नाचं उत्तर आपल्या कल्पनेच्याही पलीकडे आहे.

  • आपण शंभर दिवसात आपल्या वजनाइतके अन्न खातो.
  • व्यक्तीप्रमाणे, ऋतुमानाप्रमाणे, तब्येतीप्रमाणे, आवडीनिवडीप्रमाणे यात बदल होऊ शकतो.

  • आवृत्तिदर्शक
  • परिभ्रमण किंवा दोलन करणाऱ्या वस्तू स्थिर दिसाव्यात व त्यावरून त्यांच्या कंप्रता (दर सेंकदास होणारी परिभ्रमणे वा दोलन संख्या) मोजता याव्यात यासाठी वापरण्यात येणारे आवृत्तिदर्शक हे एक साधन आहे.

  • आस
  • प्रत्येक गाडीतील बैठकीची चौकट व चाके यांना जोडणारा हा एक महत्त्वाचा दुवा असतो. गाडीची चाके आसावर आधारलेली असतात.

  • इंटरनॅशनल अ‍ॅटॉमिक एनर्जी एजन्सी
  • सार्वजनिक आरोग्य व इतर सर्व अविनाशक उद्योगांच्या उत्कर्षाकरिता अणुऊर्जेसंबंधी संशोधन करून अणुऊर्जेचा वापर करण्यास उत्तेजन देणारी व सर्व प्रकारची मदत करणारी आंतरराष्ट्रीय संस्था.

  • इंटरनॅशनल कौन्सिल ऑफ सायंटिफिक युनियन्स
  • निरनिराळ्या राष्ट्रांमध्ये चालू असलेले शास्त्रीय विषयांतील सैद्धांतिक व अनुप्रयुक्त (व्यवहारात उपयोगी पडणारे) संशोधन एकमेकांच्या सहकार्याने घडवून आणण्यास मदत करणारी आंतरराष्ट्रीय संस्था.

  • इंडियम
  • घनरूप धातवीय मूलद्रव्य. चिन्ह In.; अणुभार ११४·७६; अणुक्रमांक ४९; आवर्त सारणीतील (मुलद्रव्यांच्या विशिष्ट पद्धतीने केलेल्या कोष्टकरूप मांडणीतील) गट ३.

  • इंद्रधनुष्य
  • पाहणाऱ्याच्या पाठीशी सूर्य क्षितिजापासून फार उंच नसेल, तर सकाळी पश्चिमेस व संध्याकाळी पूर्वेस पाऊस पडत असताना, आकाशात जे विविधरंगी वर्तुळखंड दिसते त्यास इंद्रधनुष्य म्हणतात.

  • इंधन-विद्युत् घट
  • इंधनामधील रासायनिक ऊर्जेचे सरळ विद्युत् ऊर्जेत अखंडपणे रूपांतर करणारे साधन.

  • इग्वाना
  • सरीसृप (सरपटणाऱ्या प्राण्यांच्या) वर्गाच्या लॅसर्टीलिया गणातील इग्वानिडी कुलातला हा सरड्यासारखा, पण त्याच्यापेक्षा मोठा प्राणी आहे.

  • इटर्बियम
  • विरल मृत्तिका गटातील एक धातुरूप मूलद्रव्य [ विरल मृत्तिका]. चिन्ह Yb. अणुक्रमांक (अणूकेंद्रातील प्रोटॉनांची संख्या) ७०.

  • इट्रियम
  • धातुरूप रासायनिक मूलद्रव्य. चिन्ह Y. आवर्त सारणीच्या (मूलद्रव्यांच्या विशिष्ट पद्धतीने केलेल्या कोष्टकरूप मांडणीच्या) तिसऱ्या गटातील धातुरूप संक्रमणी मूलद्रव्य.

  • इनॉसिटॉले
  • ही हेक्झा-हायड्रॉक्सीसायक्लोहेक्झेने (सहा OH गट असलेली व वलयासारखी बंदिस्त संरचना असलेली कार्बनी संयुगे) होत.सूत्र C6H12O6.

  • इन्स्टिट्यूशन ऑफ एंजिनियर्स (इंडिया)
  • अभियांत्रिकीच्या विविध शाखांत व उद्योगांत शैक्षणिक व मार्गदर्शक कार्य करणारी भारतीय संस्था.

  • इरिडियम
  • घनरूप मूलद्रव्य. चिन्ह Ir. अणुभार १९३·१, अणुक्रमांक (अणुकेंद्रातील प्रोटॉनांची संख्या) ७७, आवर्त सारणी (मूलद्रव्यांच्या विशिष्ट पद्धतीने केलेल्या कोष्टकरूप मांडणीतील) गट ८.

  • इलेक्ट्रॉन
  • अणू हा रासायनिक दृष्ट्या मूलद्रव्याचा लहानात लहान घटक आहे. पण विसाव्या शतकात या अणूचीही विभागणी त्याच्या घटक कणांत (मूलकणांत) करता येते.

  • इलेक्ट्रॉन विवर्तन
  • प्रकाशाच्या विवर्तनाप्रमाणेच इलेक्ट्रॉनांचे विवर्तघडू शकते. या इलेक्ट्रॉन विवर्तनाचे दुहेरी महत्त्व आहे.

  • इलेक्ट्रॉन सूक्ष्मदर्शक
  • प्रभावी प्रकाशीय सूक्ष्मदर्शकाच्या साहाय्याने पदार्थाच्या रचनेची व इतरही माहिती प्रत्यक्ष मिळते.

  • इलेक्ट्रॉनिक वजन काट्याचे अंतरंग
  • सध्या सगळीकडे इलेक्ट्रॉनिक वजनकाटे दिसतात. तागडीवाले, दोन पारड्याचे वजनकाटे क्वचितच आढळून येतात.

  • इलेक्ट्रॉनिक्स परिचय भाग – १
  • नळातील पाणी ज्याप्रमाणे जास्त दाबाकडून कमी दाबाकडे वाहते त्याचप्रमाणे विद्युतप्रवाहही जास्त विद्युत दाबाकडून कमी विद्युतदाबाकडे किंवा जास्त व्होल्टेज पासून कमी व्होल्टेजच्या दिशेने वाहतो.

  • इलेक्ट्रॉनीय प्रयुक्ति
  • इलेक्ट्रॉन नलिका व अर्धसंवाहक [ज्यांची विद्युत् संवाहकता धातू आणि निरोधक यांच्या दरम्यान असते अशा पदार्थांपासून बनविलेल्या, अर्धसंवाहक] प्रयुक्ती यांना दिलेले गटनिदर्शक नाव.

  • इलेक्ट्रॉनीय मापन
  • विज्ञान व तंत्रविज्ञा यांच्या बहुतेक शाखांतील प्रयोग विभागातील कार्याचे इलेक्ट्रॉनीय उपकरण योजना हे एक महत्त्वाचे अंग झाले आहे

  • इलेक्ट्रॉनीय विवर्धक
  • या कार्याकरिता लागणारी विद्युत् ऊर्जा, ही मंडले कार्यान्वित करण्याकरिता लावलेल्या एकदिश (एकाच दिशेने वाहणाऱ्या) विद्युत् पुरवठ्यापासून मिळविली जाते.

  • इलेक्ट्रॉनीय स्विच मंडले
  • विद्युत् प्रवाहाचा मार्ग हवा तेव्हा हवा त्या क्रमाने जोडणे अगर तोडणे ही कार्ये करणारी इलेक्ट्रॉनीय मंडले.

    © C–DAC.All content appearing on the vikaspedia portal is through collaborative effort of vikaspedia and its partners.We encourage you to use and share the content in a respectful and fair manner. Please leave all source links intact and adhere to applicable copyright and intellectual property guidelines and laws.
    English to Hindi Transliterate