चिमणचारा - आहार किती, कसा आणि कुठल्या प्रकारे

पौष्टिकतेच्या दृष्टीकोनातून आपण विचार केला तर कुठलेच अन्न हे चांगले किंवा वाईट नसते; पण शरीराला चांगले पोषण मिळण्यासाठी आणि मुलांची शारीरिक आणि मानसिक वाढ योग्य पद्धतीने होण्यासाठी त्यांची काळजी घेणे गरजेचे आहे. ही लहान मुले मोठयासारखी दोन वेळेला खाऊन राहू शकत नाहीत. त्यासाठी मुलांना थोडे थोडे दिवसातून ४-५ वेळा खायला दयावे लागते. मुलांच्या न्याहरीमध्ये आणि जेवणामध्ये भरपूर पौष्टिक आहार मिळाला की त्यांचे पूर्ण पोषण होते.

मुलांना कमी खर्चात सकस आहार कसा देऊ शकतो आणि आपल्या परिसरात मुबलक प्रमाणात उपलब्ध असलेली धान्ये, फळे, भाज्या वापरून योग्य आहार कसा दयावा याची विस्तृत माहिती तुमच्यासाठी तयार केली आहे.

धान्ये, फळे, भाज्या वापरून योग्य आहार

1. लहान बाळांची वाढ योग्य रितीने होण्यासाठी त्यंचा मातेचे दूध मिळणे अत्यावश्यक आहे आणि त्याच बरोबर ६ व्या महिन्यापासुन पूरक आहार मिळणे गरजेचे आहे. हा आहार देतांना सुरुवातीला द्राव पदार्थ नंतर सैल पदार्थ आणि नंतर घट्ट पदार्थ असा क्रम असावा. कुठलाही पदार्थ लहान बाळाला खाऊ घालण्यापूर्वी तो आईने आधी चाखून पहावा.
2. द्रव पदार्थामध्ये – (६-७ महिन्यांच्या बाळासाठी) दूध (गाईचे/ म्हशीचे), भाताची पेज, मुगाच्या डाळीचे पाणी, भाज्यांचे पाणी किंवा त्याचे केलेले सार, फळांचा रस इ.
3. बाळाला वरचे दूध पाजताना वाटी- चमचाचा वापर करावा. दुधाची बाटली वापरू नये. स्दाधारण घट्ट पदार्थ – (८-९ महिन्यांच्या बाळासाठी) नाचणी व सातूचे सत्त्व शिजवून घोटलेल्या घट्ट डाळी, त्याच्या पाण्याबरोबर बतात, रताळ्याची सुकवून केलेली पूड आणि त्याची केलेली पेज इ.
4. घट्ट पदार्थ – (९-१२ महिन्यांच्या बाळासाठी) दाल तांदळाची पेज, केळ कुस्करून नंतर रताळ्याची खीर, रव्याची खीर इ.
5. ह्या सर्व पोषण मूल्यांची गरज मुलांना त्यांच्या तरूण वयापर्यंत जास्त असते. एकदा ती प्रौढ झाली की ती पोषणांची गरज स्थिरावते.

आपल्या परिसरात मिळणारे धान्य आणि भाज्या वापरून घरच्या घरी करता येण्यासारखे आहेत. कुणालाही एकाच चवीचे पदार्थ खाऊन कंटाळा येतो. मुलच काय तर मोठी माणसे सुद्धा कंटाळतात. त्यासाठी नेहमीचे धान्य वापरून थोडे फार फरक करून काही पदार्थ करता येतात.

काही पदार्थ झटपट तयार होणारे आहेत तर काही पदार्थांसाठी पूर्वतयारी हवी. म्हणजे काही डोसे, परोठे इत्यादी तर चटण्या, लोणची, लाडू यांसारखे पदार्थ तयार करून ठेवता येतील. पाककृती लिहितांना वापरलेल्या शब्दांचे स्पष्टीकरण.

काही पदार्थ झटपट तयार होणारे : त्यांची पाककृती

• चिंचेचे कोळ – थोडीशी चिंच पाण्यात भिजत घालावी. १० ते १५ मिनिटानंतर ती त्याच पाण्यात कुस्करावी. पिळून चोथा टाकला की कोळ तयार झाला.
• फोडणीचे साहित्य – जिरे, मोहरी, हिंग, हळद हे पदार्थ म्हणजे फोडणीचे साहित्य.
• नाचणीचे सत्त्व – नाचणी स्वच्छ निवडून त्याला पाणी लावून थोडा वेळ बांधून ठेवावी. नंतर ती थोडी कुटावी म्हणजे त्याची साले निघतील. मग दळून त्याचे पीठ करावे त्याला सत्त्व म्हणतात.
• राजगिऱ्याच्या लाह्या – बाजारात मिळणारा राजगिरा आणून स्वच्छ करून घ्यावा. त्याला पाण्याचा हलकासा हात लावून स्वच्छ कापडावर पसरून ठेवा. २ तासानंतर हा राजगिरा कढईत भाजावयाचा आहे. त्यासाठी लहान काठीला, लाटण्याला किंवा ताक घुसळण्याच्या रवीला स्वच्छ फडके गुंडाळून त्याने मंद आचेवर ठेवलेल्या कढईत सतत हलवत राहा. प्रत्येक वेळी १/१ छोटा चमचा राजगिरा कढईत घाला.

• ज्या ठिकाणी दूध वापरून पदार्थ करायचे आहेत, जर गाई – म्हशीचे दूध मिळाले नाही तर त्याऐवजी तुम्ही करडई, सोयाबीन किंवा ओला नारळ जिथे जे उपलब्ध आहे त्यापासून दूध तयार करू शकता.
• करडई आणि सोयाबीनचे दूध – रात्री करडई किंवा सोयाबीन पाण्यात भिजत घाला. सकाळी उठल्यानंतर प्रथम पाणी काढून टाका, आणि थोडेसे पाणी घालून चांगले वाटून घ्या. वाटलेल्या मिश्रणातला चोथा काढून टाका. दूध तयार आहे.
• ओल्या नारळाचे दूध – ओल्या नारळाचे खवून किंवा बारीक तुकडे करून घ्या. थोडेसे पाणी घालून वाटून घ्या. चोथा पिळून बाजूला काढा, नारळाचे दूध तयार.

गव्हाचा रवा – गहू ३ प्रकारे दळता येतो.

1. १ मोठा चमचा रवा – त्याला बलगर किंवा दलीया म्हणतात.
2. २ बारीक रवा – पाककृतीमध्ये गव्हाचा रवा असे लिहलेय.
3. ३ बारीक पीठ – परोठा तयार करण्यासाठी

या पाककृतीमध्ये काही घरगुती माप वापरलेली आहेत त्याचे स्पष्टीकरण.

• छोटा चमचा – नेहमीचा घरातला पोहे खाण्याचा चमचा (५ मिलि.)
• मोठा चमचा – भाजी वरण वाढण्याचा चमचा (१५ मिलि.) (पळी)
• वाटी – नेहमी घरात मापासाठी वापरणारी वाटी

स्त्रोत : चिमणचारा, संपदा ट्रस्ट