অসমীয়া   বাংলা   बोड़ो   डोगरी   ગુજરાતી   ಕನ್ನಡ   كأشُر   कोंकणी   संथाली   মনিপুরি   नेपाली   ଓରିୟା   ਪੰਜਾਬੀ   संस्कृत   தமிழ்  తెలుగు   ردو

काळजी केअरटेकर्सची

अनेकदा चिवट आजारपणात रुग्णांची शुश्रूषा करणाऱ्या, काळजी वाहणाऱ्या जवळच्या व्यक्तींच्या तब्येतीचे, मानसिक आरोग्याचे प्रश्न उभे राहतात. पण त्या प्रश्नांकडे लक्ष दिले जात नाही. खरेतर, त्यांनाही थोडा ब्रेक हवा असतो.

परदेशामध्ये रुग्णांची काळजी घेणाऱ्या नातलग, कुटुंबियांचीही खूप काळजी घेतली जाते. त्यांनाही स्वतःसाठी वेळ मिळेल, अशी खास व्यवस्था असते. प्रत्यक्ष हॅास्पिटलमध्येच रुग्ण बरा असला तरीही त्याला ठेवण्याची सोय असते. अशी पद्धत आपल्याकडे नाही. त्यामुळे कर्करोग, स्किझोफ्रेनिया, मधुमेह, मनोविकार असणाऱ्या रुग्णांची काळजी घेणाऱ्या कुटुंबाला ब्रेक मिळत नाही. त्यामुळे त्यांच्यात चिडचिड, नैराश्य, वैफल्य येते.

दुर्लक्ष कशासाठी



रुग्णांची काळजी घेणाऱ्या केअरटेकरकडे लक्ष देण्याची गरज असते. रुग्णांचे खाणेपिणे, त्यांच्या औषधांच्या वेळा, त्यांचे बदलते मूड आणि उपचारांत वारंवार उभे राहणारे आर्थिक प्रश्न... या साऱ्यांचा रेटा सांभाळताना केअर टेकर्सचीही मनःस्थिती बिघडू शकते. त्यांच्या तब्येतीवर त्याचा वाईट परिणाम होतो. इतके प्रयत्न करूनही यश येत नाही. रुग्ण बरा होत नाही. असे विचार मनात आले की निराशा येते. त्यातून उदास वाटणे, निराश होणे, सारखे रडू येणे, सामाजिक संपर्क तोडूणे अशी लक्षणे केअरटेकरमध्ये तीव्र होऊ लागतात.

उपचार काय?



ही लक्षणे मानसिक अस्वास्थ्याची असतात. त्यामुळे दोन आठवड्यांपेक्षा अधिक काळ अशी लक्षणे केअरटेकरमध्ये दिसल्यास डॅाक्टरांची मदत घ्यावी. हे तातडीने करावे.

-मानसोपचारतज्ज्ञ यावेळी समुपदेशक आणि डॅाक्टर, श्रोता अशा तीनही भूमिका करतात. केअरटेकर्सच्या प्रश्नांकडे ते तटस्थपणे पाहतात. त्यांना उभारी देतात.

-दीर्घकाळाच्या आजारात आजारी व्यक्तीमुळे घरातील आर्थिक स्रोतही आटतो. त्यामुळे, केअरटेकरवर ते ओझेही असते. वैद्यकीय उपचारांत पर्यायाची निवड करावी लागते. पेशंटचे खाणे ते औषधे अश प्रत्येक गोष्टीचे वेळापत्रक साधावे लागते. ही कसरत करून स्वतःचे व्याप सांभाळावे लागतात. त्यामुळे ही व्यवधाने सांभाळताना स्वतःची तब्येत आणि मनःशांतीची जपणूक कशी करावी, याचा सल्ला मानसोपचारतज्ज्ञ देतात.

--जवळची व्यक्ती आजारी असताना स्वतः ब्रेक घेण्यात अनेकांना अपराधी वाटते. आधी ही भावना दूर करून स्वतःसाठी, रुग्णांच्या उत्तम देखभालीसाठी ब्रेक घेणे अत्यंत गरजेचे असते. त्यातून स्वतःसह घरालाही उभारी देता येते.

--घरात आजारी व्यक्ती असताना केअरटेकरने २४ तास रुग्णाजवळ राहिले पाहिजे, हा सामाजिक दबाव आपल्या देशात खूप असतो. मात्र, त्यामुळे सक्षम कार्यप्रणव ऊर्जास्रोताचे नुकसान होते. त्यांच्या मनःस्वास्थाचे प्रश्न उभे राहतात. हे लक्षात घेऊन केअरटेकरनी स्वतःहून पुढे येऊन नातलग, कुटुंब, डॅाक्टर आणि सपोर्ट ग्रुपच्या मदतीने स्वतःसाठी वेळ काढायला हवा.

डॅाक्टरांची मदत घ्या


सतत नैराश्य येत असेल तर
रुग्णांप्रमाणे स्वतःलाही तसाच त्रास होत असल्यास
रडू येणे, चिडचिड, गप्प राहणे, भूक मंदावणे, कशात मन न लागणे

 

डॉ. प्राजक्ता गुप्ते एम. डी. मानसोपचारतज्ज्ञ

स्त्रोत : महाराष्ट्र टाइम्स

अंतिम सुधारित : 8/16/2020



© C–DAC.All content appearing on the vikaspedia portal is through collaborative effort of vikaspedia and its partners.We encourage you to use and share the content in a respectful and fair manner. Please leave all source links intact and adhere to applicable copyright and intellectual property guidelines and laws.
English to Hindi Transliterate