बालपक्षाघात
बालपक्षाघात
पार्श्वभूमी
आरोग्य व कुटुंब कल्‍याण मंञालय भारत सरकार यांनी देशातील पल्‍स पोलिओ मोहिमेचे सर्व्‍हेक्षण विस्‍तारीत करण्‍यासाठी भारतात ऑक्‍टोबर १९९७ पासून जागतिक आरोग्य संघटनेच्‍या सहयोगाने १५ वर्षाखालील बालकांमध्‍ये अचानक उदभवलेल्‍या लुळेपणाचे सर्व्‍हेक्षण (AFP Surveillance) ही योजना सुरु केली
० ते १५ वर्षाखालील बालकांमध्‍ये शरीराच्‍या अवयवाला कोणत्‍याही कारणामुळे अचानक आढळुन आलेला लुळेपणा म्‍हणजेच ए.एफ.पी. रुग्‍ण यामध्‍ये शरीराच्‍या कोणत्‍याही अवयवाची कार्यक्षमता (Tone) कमी होते. तपासणीच्‍या वेळेस वैदयकिय चिकित्‍सा व तपासण्‍या झाल्‍यांनतर अचानकपणे आलेल्‍या लुळेपणाचे निदान निश्‍चीत केले जाते.उद्दिष्टे
पोलिओ निर्मूलन कार्यक्रमाचा एक भाग म्हणून एएफपी रुग्‍ण शोधणे ही योजना राबविण्‍यात येते.
केंद्र, राज्‍य, जिल्‍हा व कार्यक्षेत्रस्‍तरावरील सार्वजनिक आरोग्य विभागातील कर्मचारी पोलिओ निर्मुलनासाठी करण्‍यात येत असलेल्‍या सर्व्‍हेक्षणामध्‍ये सहभागी आहेत. अचानक आलेला लुळेपणा (AFP) चे रुग्‍ण शोधणे व अहवाल सादर करणे, वाईल्‍ड (Wild) पोलिओचा विषाणू विलगीकरणासाठी विष्‍ठेचा नमुना गोळा करण्‍याच्‍या कामात सुधारणा करणे. विशेष लसीकरणाच्‍या योजना वेगाने राबवून तातडीच्‍या रुग्‍णांचे निदान व उपचार करणे इत्‍यादी बाबींवर विशेष भर देण्‍यात आलेला आहे.
कार्यपध्दती
राज्‍य स्‍तरावरुन सदर योजनेचे सनियंत्रण करण्‍यात येते. जिल्‍हा स्‍तरावर जिल्‍हा आरसीएच अधिकारी हे नोडल अधिकारी म्हणून कामकाज पाहतात. एएफपी रुग्‍णाची नोंद करणे व त्‍याचा अहवाल पाठविणे यासाठी राज्‍यात रिपोर्टींग युनिट कार्यरत आहेत. जिल्‍हयातील शासकिय रुग्‍णालये, खाजगी व स्‍वयंसेवी संस्‍थांची बालरुग्‍णालये यांचा समावेश रिपोर्टींग यूनिट मध्‍ये केला जातो.
एएफपी रुग्‍णाची सूचना मिळाल्‍यावर अशा रुग्‍णाची जिल्‍हा आरसीएच अधिकारी अथवा इतर जिल्‍हा स्तरावरील अधिकारी यांचेमार्फत त्‍वरीत तपासणी केली जाते. रुग्‍णाचे २४ तासाच्‍या अंतराने २ शौचनमुने घेतले जातात व ते नमुने शितसाखळी अबाधित ठेवून योग्‍य तापमानात हाफकिन इ‍न्सिटयुट मुंबई येथे तपासणीसाठी पाठविले जातात. जिल्‍हास्‍तरीय अधिकारी रुग्‍णास EPID क्रमांक देतात व केस इनव्‍हेस्टिगेशन फॉर्म (CIF) भरतात. EPID क्रमांक प्रत्‍येक जिल्‍हयासाठी तसेच महानगरपालिकांसाठी वेगवेगळा असून त्‍याध्ये ३३ जिल्‍हे व २६ महानगरपालिका आहेत.
एएफपी रुग्‍णाची नोंद, घेण्‍यात आलेले शौचनमुने व त्‍यानंतर केलेली कार्यवाही याबाबतची माहिती राज्‍य कुटुंब कल्‍याण कार्यालय, पुणे येथे पाठविली जाते.
एएफपी रुग्‍ण आढळून आल्‍यानंतर ६० दिवसाने जिल्‍हास्‍तरीय अधिका-यांकडून त्‍याला पून्‍हा भेट दिली जाते व त्‍याची तपासणी केली जाते.
एएफपी रुग्‍ण सर्व्‍हेक्षण कार्यक्रमाचा आठवडी अहवाल जिल्‍हा स्‍तरावरुन राज्‍य स्‍तरावर सादर केला जातो.
स्त्रोत : सार्वजनिक आरोग्य विभाग, महाराष्ट्र शासन
अंतिम सुधारित : 8/19/2020
भारतात बालपक्षाघात प्रदेशनिष्ठ स्वरूपात असून अधूनम...
