कृत्रिम दात व कवळया

वृध्दापकाळात एक महत्त्वाचा आरोग्याचा प्रश्न म्हणजे दात पडण्याचा. बहुधा पन्नाशीनंतर दात पडायला सुरुवात होऊन 10-20वर्षात बहुतेक सर्व दात पडून जातात. एकदा अन्न चावण्याची क्रिया बंद पडली की त्याचा पोषणावर वाईट परिणाम होतो. यामुळे माणूस खंगतो; आणि यामुळे 5-10 वर्षांनी तरी आयुष्य कमी होत असावे. दात गेल्याने चेहराही एकदम वेगळा दिसायला लागतो. यासाठी वेळीच कवळी बसवून घ्यावी. कृत्रिम दात गरजेप्रमाणे दोन-चार दातांऐवजी किंवा सर्व दातांऐवजी बसवता येतात.सर्वसाधारणपणे जिल्ह्याच्या ठिकाणी शासकीय किंवा खाजगी दंतवैद्याकडे हे काम होते. एकूण लाभाच्या मानाने यास खर्च फारसा नसतो. काही कारणाने एखादा दात काढला असेल तर त्या जागी नवीन दात बसवून घ्यावा. बाजूच्या दोन्ही दातांना धरून ठेवून नवा दात बसवण्याची एक पध्दत आहे, याला ब्रिज असे म्हणतात. दुसरी पध्दत म्हणजे दात काढघाल करण्याच्या दृष्टीने कवळीप्रमाणेही तेवढा दात लावता येतो. थोडक्यात ही छोटी कवळीच असते.

कवळीसाठी दंतरेषा महत्त्वाची

कवळी बसवायची असेल तर एक काळजी घेणे आवश्यक आहे. कवळी बसवण्यासाठी दात धरणा-या जबडयांच्या हाडांची मूळ अस्थिरेषा टिकून राहिली पाहिजे. पण दात पडण्याच्या नैसर्गिक क्रियेस 10-20 वर्षे लागू शकतात. असे झाले तर सुरुवातीला पडलेल्या दातांच्या जागचे हाड इतर जागांच्या मानाने जास्त झिजते. यामुळे अस्थिरेषा वेडीवाकडी आणि उंचसखल होते. अशा अस्थिरेषेवर कवळी बसू शकत नाही. म्हणून दात पडायला आले की 5-6 महिन्यांत सर्वच दात काढून कवळी बसवणे चांगले. मात्र 2-4 दात पडले असतील आणि उरलेले सर्व चांगले असतील तर तेवढयापुरतेच कृत्रिम दात वापरता येतात. यामुळे एकूण झीजही टळते. काही वृध्दांना कवळी 10-20 वर्षेही चांगली चालते. हळूहळू हाडांच्या झिजेमुळे कवळीची बैठक थोडी बदलू शकते. म्हातारपणासाठी कृत्रिम दात हे एक फार मोठे वरदान आहे. सर्व वृध्दांना त्याचा फायदा मिळाला पाहिजे.

 

लेखक : डॉ. श्याम अष्टेकर (MBBS, MD community Medicine)

संदर्भ : आरोग्याविद्या