वापरा भरखते आणि जोर खते

पोषणद्रव्यांचे प्रमाण कमी असल्याने भर खते मोठ्या प्रमाणात वापरावी लागतात. तसेच ही खते पिकांना सावकाशपणे लागू पडतात. भरखते वापरल्याने जमिनीच्या प्राकृतिक गुणधर्मात सुधारणा होते. त्यामुळे जमिनीची घडण सुधारते, जलधारणशक्ती वाढते. जमिनीचे आरोग्य सुधारते.

यात पोषणद्रव्याचे प्रमाण अधिक असते. त्यामुळे ही खते कमी प्रमाणात द्यावी लागतात. उदा. सर्व प्रकारच्या पेंडी, हाडांचा चुरा, मासळी खत इत्यादी.

हिरवळीच्या खतासाठी ताग, शेवरी, चवळी, गवार किंवा धैंचा ही पिके घ्यावीत. पेरणीनंतर एक ते दीड महिन्याने जमिनीत गाडावीत. गिरिपुष्प व सुबाभूळ याचा पाला सुद्धा हिरवळीच्या खतासाठी वापरता येतो. हिरवळीच्या खतापासून हेक्‍टरी 60-90 किलो नत्र मिळते. जिरायती अथवा कोरडवाहू क्षेत्रात पाच टन प्रति हेक्‍टर आणि बागायत क्षेत्रात 10 टन प्रति हेक्‍टर सेंद्रिय खते द्यावीत.