झळाळते उडते कासव ?

कासव ढालकीडे साधारणत: १ से.मी. एवढे वाढतात आणि यांना "कासव" ढालकीडे म्हणण्याचे कारण म्हणजे यांच्या शरीराच्या पुढच्या आणि बाजुच्या भागाला जो पारदर्शक भाग असतो तो अगदी तंतोतंत कासवासारखा दिसतो. प्रौढ कीडयाच्या अंगावरील पंखाच्या कडा या जास्त प्रसरण पावलेल्या असतात. त्यांच्या डोक्याच्या आणि शरीराच्या भागापेक्षा त्या जास्त बाहेर आल्या असतात. हा जास्त आलेला भाग बिनरंगाचा आणि पारदर्शक असतो. कासवाचे जसे ढालीतून चार पाय आणि शेपुट बाहेर येते तसेच ठीपके या पारदर्शक रंगावर असतात आणि म्हणुनच ती कासवाच्या छोटया प्रतिकृतीसारखी दिसते आणि म्हणुनच याचे नाव "कासव" ढालकीडा. या प्रकारचे ढालकीडे हे जगातील सर्वात सुंदर आनि रंगीबेरंगी असल्यामुळे त्यांचा वापर दागीने बनवीण्याकरता होतो.

निसर्गात फिरताना हे कीडे अतिशय सहज इतरांचे लक्ष वेधून घेतात, कारण ह्यांचा झळाळणारा, चमकणारा सोनेरी रंग. हे कीडे रताळे आणि त्या जातीच्या इतर झाडांवर वाढतात. या ढालकीडयाची मादी पानांच्या खालच्या बाजुला अंडी घालते. अंडयातुन चार ते सहा दिवसात अळ्या बाहेर येतात. अळ्या बाहेर आल्या आल्या पाने खायला सुरवात करतात. ह्या अळ्या चपटया, पीवळट रंगाच्या असुन त्यांच्यावर फांद्या असलेले काटे असतात. ह्या अळ्यांचे एक मजेदार वैशिष्ट्य म्हणजे त्यांनी कात टाकलेली जुनी कातडी आणि त्यांची विष्ठा त्यांच्या शरीरावरील काटयांवर त्या सांभाळुन ठेवतात.

हे काटेसुद्धा वैशिष्ट्यपुर्ण असतात आणि ते हलू शकतात. त्यामुळे ते कुठल्याही दिशेला त्यांच्यावरचे सामान फीरवू शकतात. याच्यामुळे त्यांच्या अंगावर एक प्रकारची संरक्षक ढालच तयार होते. त्यांच्या बरयाचश्या भक्षकांपासुन त्यांचे संरक्षण होते. या अळ्या कायम मोठया संख्येनी बरोबर असतात. एकाच वेळी, एकाच पानाच्या खाली कमीत कमी ३०-४० अळ्या ते जास्तीत जास्त १०० अळ्यांपर्यंत असु शकतात. जेंव्हा हे ढालकीडे प्रौढ होऊन बाहेर येतात तेंव्हा त्यांचा रंग आधी पांढरा शुभ्र असतो. नंतर २/३ दिवसानंतर ते जर्द भगव्या रंगाचे असतात. छायाचित्रात याच अवस्थेतला ढालकीडा दिसत आहे. नंतर त्याचा रंग झळाळणारा, चमकदार, परावर्तीत होणारा असा सोनेरी होतो.

लेखक - युवराज गुर्जर

स्त्रोत - युवराज गुर्जर ब्लॉग