चेस्टनट बॉब

हे अतिशय चिमुकले पण आकर्षक फुलपाखरू "हेस्पेरीडी" वर्गात किंवा सर्वसामान्य भाषेत "स्कीपर" या वर्गात येते.

याचा पंखाविस्तार जेमतेम २.५ ते ३ सें.मी. एवढा असतो. याच्या पंखांचा रंग गडद तपकीरी असून त्यावर पिवळट, भगव्या रंगाची (चेस्टनट) पखरण असते. याखेरीज खालच्या पंखाच्या बाहेरच्या भागावर बरोबर मध्यभागी चंदेरी ठिपका असतो आणि त्या ठिपक्याच्या कडा तपकीरी / काळ्या रंगाच्या असतात. वरच्या पंखाच्या बाहेरच्या बाजूला असेच पांढरे ठिपके असतात. पंखाच्य वरच्या भागावर पण पांढऱ्या ठिपक्यांची नक्षी असते पण हे फुलपाखरू सहसा पंख उघडून बसत नसल्यामुळे ते आपल्याला सहज दिसत नाहीत. स्कीपर जातीतील हे फुलपाखरू असल्यामुळे अर्थातच याचे डोळे शरीराच्या मानानी मोठे आणि बटबटीत असतात.

भारतात तसे हे फुलपाखरू सर्वत्र दिसते आणि त्यांचा वावर सर्व प्रकारच्या जंगलांमध्ये असतो. जंगलामधील मोकळ्या पायवाटांवर किंवा घनदाट झाडीमध्ये हे फुलपाखरू आपल्याला दिसू शकते. या फुलपाखराची उडण्याची पद्धत संथ असते आणि ते सहसा जमिनीलगत उडत असते. मात्र कधी कधी ते एकदम झटका देउन उडते आणि त्यामुळे ते क्षणार्धात कुठे नाहीसे होते ते कळत नाही. त्याचा रंगसुद्धा उठावदार नसल्यामुळे ते पटकन शोधून सापडत नाही. पण परत परत एकाच विशीष्ट जागेवर यायची या फुलपाखराची सवय असल्यामुळे आपण जर का थोडे थांबलो तर आपल्याला त्याचे छायाचित्रण सहज करता येते.

या फुलपखराचे मुख्य अन्न हे फुलातील मध असल्यामुळे बऱ्याच वेळेला ती आपल्याला फुलांवर पण दिसतात. यांची सोंड जरा जास्तच लांब असल्यामुळे अगदी घंटेच्या आकाराच्या फुलांतील मधसुद्धा त्यांना सहज पिता येतो. हे फुलपाखरू बसताना शेवटच्या दोन पायांच्या जोडीवर बसते आणि पहिल्या पायांची जोडी धडाच्या बाजूला अशी काही दुमडून ठेवते की लांबून ती पायांची जोडी दिसतच नाही. यामुळे या फुलपाखराला चारच पाय आहेत की काय ? असा भास होत रहातो. या फुलपाखराची मादी गवताच्या पात्यावर आपले अंडे घालते. या अंडयाचा रंग लाल असतो आणि आकार घुमटासारखा असतो. हिरव्या रंगाची अळी पानाच्या कडा दुमडून त्याचा छोटा कप्पा करून त्यात रहाते. कोष सुद्धा असाच पानाच्या कप्प्याच्या आत दडलेला असतो. त्याचा रंग गडद तपकीरी असून त्यावर पांढऱ्या पावडरचा थर असतो.

लेखक - युवराज गुर्जर

स्त्रोत -  युवराज गुर्जर ब्लॉग