कॅलिस्टेमॉन लॅंसेओलेटस (कॅ. कॉक्सिनियस) ही सदापर्णी जाती सामान्यपणे बागेत आढळते. ऑस्ट्रेलियात हिची उंची ९मी. पर्यंत पण इतरत्र सरासरीने ३ मी. असते. पाने साधी, टोकदार, काहीशी, जाड व गुळगुळीत व भाल्यासारशी असतात; ती कोवळेपणी तांबूस दिसतात. फुलोरे [कणिशे; पुष्पबंध ], ५-९ सेंमी.
व लोंबते असून ते फेब्रुवारी-एप्रिलमध्ये येतात; फुलात पाच संदलांचा पेला व त्यात पाच लवकर गळून पडणाऱ्या सुट्या आणि किरमिजी पाकळ्या असून केसरदले गर्द लाल व बहिर्गत असतात; फुलांचा आकर्षक भाग हाच असतो. फुले पक्षिपरागित व फळे [करंडरूप बोंडे; ⟶ फळ] लहान अंडाकृती व अनेक बीजी असून झाडावर दीर्घकाल राहतात; फुलोऱ्याचा दांडा पुढे वाढून त्यावर नवीन पालवी व फुले येतात. इतर सामान्य शारीरिक लक्षणे ⇨मिर्टेसीमध्ये (जंबुल कुलात) वर्णिल्याप्रमाणे असतात.
कॅ. फॉक्सिनियस, कॅ. सॅलिग्नस, कॅ. स्पेसिओसस इ. जातीही सामान्यपणे लावलेल्या आढळतात. सर्वच जातींना कसलीही जमीन चालते. बिया व कलमे यांपासून अभिवृद्धी (लागवड) होते. भरपूर बहार येण्यासाठी व नीटस आकारासाठी छाटणी करावी लागते. सु. ९३०मी.पेक्षा उंच भागात कॅ. लँसेओलेटसची वाढ अधिक चांगली होते. कॅ. विमिनॅलिसच्या फुलांत मध भरपूर मिळत असल्याने मधमाश्यांचे थवे त्यांकडे आकर्षित झालेले आढळतात. ऑस्ट्रेलियात कॅ. लँसेओलेटसच्या जड व कठीण लाकडाचा उपयोग चाकाकरिता आणि लाकडी हातोड्याकरिता करतात. अनेक जातींत बाष्पनशील (उडून जाणारे) तेल असते व त्यात सिनीओल भरपूर आढळते. फळात ५.३९ टक्के स्थिर तेल (वसा) असते आणि त्यात पामिटिक, स्टिअरिक, ओलेइक, लिनोलीइक व लिनोलीनिक ही अम्ले असतात. (चित्रपत्र ५९).
संदर्भ : C. S. I. R. The Wealth of India, Raw Materials, Vol. II, Delhi, 1950.
लेखक: ज. वि. जमदाडे
स्त्रोत: मराठी विश्वकोश
अंतिम सुधारित : 10/7/2020