परसबाग

प्रस्तावना

आपल्या घराजवळच्या रिकाम्या जागेत केलेला भाजीपाला म्हणजेच परसबाग करता येते. (भांड्याचे सांडपाणी, आंघोळीचे, धुण्याचे इ.) मोरीला पन्हाळी काढून त्या पाण्यावर परसबाग तयार करून त्यात अळू लावता येते. वेगवेगळ्या प्रकारच्या पालेभाज्या, फळभाज्या व त्यात वेल सोडावेत. त्यामुळे सांडपाण्याची विल्हेवाट तर लागेलच आणि आपल्याला पौष्टिक हिरवीगार पालेभाजी मिळू शकेल.

परसबाग लावताना खालील गोष्टी विचारात घ्याव्यात

• सांडपाणी जेथून येते ती जागा वर असावी व भाजीचा वाफा थोडा खाली असावा म्हणजे सांडपाणी सहजपणे वाफ्याच्या बाजूला उतार असल्याने वाहू लागेल.
• परसबागेसाठी जी जागा निवडली असेल त्या जागेवरची माती घट्ट दाबून घ्यावी. त्यामुळे ती घट्ट बसते. त्या घट्ट मातीत एक पन्हाळ काढावी म्हणजे पाण्याला जायला वाट निर्माण होईल. जमल्यास त्या पन्हाळीला कडेकडेने दगड गोटे लावावेत. मातीची कौले लावलीत तरी चालतात. पन्हाळीत घाण अडकून बसू देऊ नये म्हणजे पाणी सतत भाजीच्या वाफ्यापर्यंत वाहते राहील.

ऋतुमानानुसार भाज्या

ऋतुमानानुसार कोणत्या भाज्या बागेमध्ये लावायच्या, त्यानुसार वेलवर्गीय शेंगवर्गीय, पालेभाज्या, फळभाज्या इत्यादी सर्व प्रकारच्या भाज्यांची माहिती घेऊया.

* पावसाळा : जून ते सप्टेंबर– मेथी, पालक, चुका, दोडका, कारली, मुळा, भोपळा, गाजर.

* हिवाळा : ऑक्टोबर ते फेब्रुवारी–गवार, भेंडी, मिरची, टोमाटो, वांगी, वाल, भोपळा, चवळी, मटार,फुलकोबी.

* उन्हाळा  : मार्च ते मे – वांगी, काकडी, फुलकोबी, दोडका इत्यादी .

परसबागेचे महत्त्व

• आवडीची व रोज ताजी भाजी मिळेल. (त्यातून मानसिक आनंद मिळेल.)
• आरोग्य चांगले राहील. (ताज्या भाज्यांमुळे शरीरास भरपूर जीवनसत्वे व खनिजे मिळतील.)
• परसातील भाजीच्या देवाणघेवाणमुले संबंध सुधारतील.
• पैशाची बचत होईल. (मानसिक समाधान व परसबाग करण्यास उत्साह येईल.)
• पैशाची गरज भागवून उरलेल्या भाजीच्या विक्रीमुळे आर्थिक उत्पन्न वाढेल. (परसबागेमुळे हळूहळू आर्थिक, शारीरिक, सामाजिक सर्वच बाजू बळकट होऊ शकतात.)
• परसबागेचा कार्यक्रम महिलांना गटांमध्ये चांगल्याप्रकारे करता येईल.
• गटाने केलेल्या परसबागेच्या उत्पन्नातून सामुहिक लघुउद्योग सुद्धा सुरु करता येऊ शकतो.

स्त्रोत : परिसर स्वच्छता व डासांमुळे होणारे आजार, माहिती व शिक्षण मार्गदर्शक पुस्तिका, वॉटरशेड ऑगनायझेशन ट्रस्ट