गजकर्णी
गजकर्णी
गजकर्णी
(गजकरण हिं. जोईपाणी, पालकजुही क. नागमळ्ळिगे, दोड्डापत्तिके सं. युथिकपर्णी लॅ. ऱ्हिनॅकँथस हिर्स्युटाकुल-अ‍ॅकँथेसी). हे लहान क्षुप (झुडूप) डोंगराळ भागात ०·९–१·५ मी. उंच वाढते श्रीलंका, जावा, मॅलॅगॅसी (मादागास्कर), आफ्रिका व भारत (महाबळेश्वर, खंडाळा, बेळगाव) येथे याचा प्रसार आहे. प.व द. भारतात लागवड केली जाते.
पाने साधी, संमुख (समोरासमोर), लहान, भाल्यासारखी फुले एकाकी (एक एकटी) किंवा २-३ च्या झुबक्याने फांदीच्या टोकास येतात. रंग पांढरा व सामान्य संरचना अ‍ॅकँथेसी कुलात वर्णन केल्याप्रमाणे.
फळ (बोंड) लहान टोकदार व केसाळ असते. पाने, मुळे व बी यांचा उपयोग गजकर्ण, नायटा इ. त्वचारोगांवर होतो. पान चुरगळून हुंगल्यास वास वाईट येतो व रुची तिखट असते. पाने मिठाबरोबर चुरगळून नायट्यावर चोळतात.
लेखक - शा. दा. पाटील
स्त्रोत: मराठी विश्वकोश
अंतिम सुधारित : 5/28/2020
